Διασχίζουμε τη χώρα μέχρι την εσχατιά της, τον Έβρο, εκεί όπου δεσπόζουν πανέμορφοι τόποι, μα κυρίως εκεί που η γαλανόλευκη σημαία κυματίζει περήφανα, κυριολεκτικά σε κάθε σπιθαμή γης, και η ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο παραμένει ζωντανή. Παρά τις αντιξοότητες, τους πάσης φύσεως κινδύνους και την εγκατάλειψη…
Των Αλέξανδρου Ι. Βενιού, Τρύφωνα Αλεξόπουλου,Φωτογραφίες: Δημήρης Μανώλαρος
Η απόσταση που χωρίζει την Αθήνα από τον συνοριακό σταθμό του Ορμένιου στον Έβρο είναι 947 χιλιόμετρα. Aναμφίβολα μεγάλη από κάθε άποψη, ενώ ακόμη μεγαλύτερη στα όρια του αχανούς είναι η πραγματικότητα που χωρίζει την καθημερινότητα όσων κατοικούμε στα δύο γεωγραφικά διαμερίσματα της χώρας. Εκ διαμέτρου αντίθετη για την ακρίβεια, αφού η πρωτεύουσα -πέραν των τυπικών καθημερινών προβλημάτων μίας μεγαλούπολης- ζει σε πιο ανάλαφρους ρυθμούς, ειδικά αυτές τις μέρες των Χριστουγέννων. Μακάρι να ίσχυε το ίδιο όμως για Διδυμότειχο, Φέρες, Σουφλί, Καστανιές, Κήπους, Ορμένιο, τα σύνορα της Ελλάδας στον Έβρο με άλλα λόγια. Εκεί που 365 μέρες το χρόνο, 24 ώρες το 24ωρο και επτά μέρες την εβδομάδα οι Συνέλληνες ζουν με το μόνιμο άγχος για τους λόγους που όλοι γνωρίζουμε πολύ καλά εδώ και πολλά χρόνια. Τελικά όμως γνωρίζουμε καλά;
Όχι, και είμαστε κατηγορηματικοί σ’ αυτό, ύστερα από όλα όσα ζήσαμε και είδαμε στο μεγάλο οδοιπορικό μας στον Έβρο. Διότι διαφορετικό είναι να διαβάζεις καθισμένος αναπαυτικά στο σαλόνι του σπιτιού σου για τα προβλήματα και τις δύσκολες, από πάσης πλευράς, συνθήκες της καθημερινότητας των κατοίκων του Ορμενίου λόγου χάρη, συμπάσχοντας βεβαίως, και εντελώς διαφορετικό να βρεθείς εκεί επιτόπου και να τα αντικρίσεις ιδίοις όμμασι. Παρ’ όλα αυτά, στέκουν εκεί και μαζί με τις Ενοπλες Δυνάμεις φυλάσσοντας όλοι μαζί από κοινού Θερμοπύλες, με την ελπίδα ζωντανή στη ματιά και πάνω απ’ όλα την ψυχή γεμάτη λατρεία για την πατρίδα. Ανηφορίζοντας καθ’ οδόν προς τα σύνορα της χώρας μας όμως, περάσαμε κι από πανέμορφες πόλεις, κάποιες πιο μακριά και κάποιες άλλες σε απόσταση αναπνοής από τα σύνορα. Άλλα περιβάλλοντα και άλλες συνθήκες διαβίωσης, σαφώς πιο εύκολες, σε πόλεις που σφύζουν από ζωή και νεολαία (βλ. Καβάλα, Αλεξανδρούπολη, Ξάνθη, Κομοτηνή, Ορεστιάδα).
Ωστόσο κοινές συνισταμένες και στις προαναφερόμενες τόσο τα πάσης φύσεως άγχη για το τι μέλλει γενέσθαι όσο και η αγάπη για τούτο τον τόπο συνολικά. Πολύτιμοι αρωγοί μας στην πραγματοποίηση αυτού του οδοιπορικού των συνολικά 2.160 χιλιομέτρων μέσα σε μόλις τρεις μέρες δύο εξαιρετικά αυτοκίνητα. Η νέα BMW 520d και η ανανεωμένη Mercedes GLC 350de 4MATIC, που αποδείχθηκαν πανάκεια κρατώντας μας ασφαλείς, ξεκούραστους, μα το κυριότερο, απερίσπαστους στην πραγματική αιτία που μας οδήγησε στην άλλη άκρη της Ελλάδας: να ζήσουμε από κοντά τις δύσκολες συνθήκες και να αφουγκραστούμε τις ανησυχίες των κατοίκων των ακριτικών περιοχών του Έβρου.
Διότι, τελικά, όντως Ελλάδα δεν είναι μόνο η Αθήνα…
Αλέξανδρος Ι. Βενιός
ΗΜΕΡΑ 1η
Τρύφωνας Αλεξόπουλος
Η ώρα και το μέρος του ραντεβού είχαν οριστεί, με λίγα «παζάρια» από πλευράς των νεoτέρων, από νωρίς το βράδυ της προηγούμενης. Είχαμε να διανύσουμε τουλάχιστον 800 χιλιόμετρα στον Έβρο, τα οποία βάσει του πολυεργαλείου που ακούει στο όνομα «Google Maps» (το πιστεύετε ότι κάποιοι, κάποτε, ταξίδευαν με χειροπιαστούς χάρτες;) θα μας έπαιρνε 8 ώρες και 20 λεπτά, κι αυτό χωρίς να υπολογίσουμε τις στάσεις για να φωτογραφίσουμε ή να ξαποστάσουμε. Σε κάθε περίπτωση, σαν Άγγλοι στο ραντεβού μας, 5:20 π.μ. συναντηθήκαμε στα ΣΕΑ Καπανδριτιού. Τα βήματα απλά: καφές, πρωινό, ανεφοδιασμός των αυτοκινήτων, μηδενισμός των trip computer και… φύγαμε.
Ως πρώτος προορισμός ορίστηκε η Καβάλα, από εκεί θα συνεχίζαμε για την Ξάνθη και θα ρίχναμε άγκυρα στην Αλεξανδρούπολη. Η πρώτη μέρα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η «χαλαρή» του οδοιπορικού. Ναι μεν πολλά τα χιλιόμετρα, αλλά στρωτή η διαδρομή της εθνικής οδού Αθηνών-Θεσσαλονίκης και της Εγνατίας, με 130-140 χλμ./ώρα και πανέμορφες, κοσμοπολίτικες πόλεις, που άξιζαν κάθε χιλιόμετρο.
ΚΑΒΑΛΑ
Η Καβάλα, απέχει 650 χιλιόμετρα από την Αθήνα (περίπου 7 ώρες), είναι πόλη της Μακεδονίας και πρωτεύουσα της ομώνυμης Περιφερειακής Ενότητας. Καβάλα σημαίνει πλούσια Ιστορία, πολιτισμός, μνημεία, θάλασσες, γευσιγνωσία και παγκόσμιος τουρισμός! Αφήνοντας την εθνική οδό, αρχίζεις να κατηφορίζεις σε έναν πλατύ δρόμο με στροφές και θέα στο βάθος τη πανέμορφη πόλη της Καβάλας.
Λίγω ώρα πιο μετά, στις 11:30 π.μ. φτάσαμε στο κέντρο και οι τρεις συνταξιδιώτες «θαμπωθήκαμε» από τη λάμψη της! Αυτή η πόλη εκπέμπει κάτι ιδιαίτερο που σε κερδίζει αυτοστιγμεί. Μπορεί να είναι τα χρώματά της, η θάλασσα ή ο τρόπος που παντρεύει το τώρα με το τότε. Πάντως, αν δεν την έχεις επισκεφθεί, ασυναίσθητα θα σκεφτείς πως «κακώς τόσο καιρό δεν την είχα βάλει στη λίστα μου». Πρώτος προορισμός μας και βασικό αξιοθέατό της η Παλιά Πόλη. Στρίβοντας προς αυτήν, το μάτι μας «έπιασε» τις Καμάρες, που δεσπόζουν από όποια πλευρά της πόλης κι αν βρεθείς.
Η Παλιά Πόλη θα σε μεταφέρει σε ένα μαγευτικό κινηματογραφικό σκηνικό με ιστορία 2.500 χρόνων και θα σε μαγέψει με τα πλακόστρωτα δρομάκια και τα αρχοντικά πολύχρωμα σπίτια, που οδηγούν στο Κάστρο, το οποίο αποτελεί κόσμημα της πόλης και διασώζεται. Εμείς ανεβήκαμε με τα αυτοκίνητα, αλλά κάντε τη χάρη στους εαυτούς σας (εφόσον αντέχουν τα πόδια σας) και περπατήστε μέχρι εκεί.
Εξαιρετική εμπειρία! Εκεί κοντά στην κορυφή του, θα βρείτε το Ιμαρέτ και την οικία του Μοχάμετ Άλι. Εκτός από τις Καμάρες, το Παλαιό Υδραγωγείο μήκους 270 μ. και μέγιστου ύψους 25 μ., που είναι «MUST» να περάσετε είτε με το όχημα είτε με τα πόδια για να αντιληφθείτε πλήρως τον όγκο του που προκαλεί δέος, αξίζει να επισκεφτείτε τις παραλίες, τις καπναποθήκες, αλλά και το μεγάλης πολιτισμικής σημασίας λιμάνι, το οποίο κάθε χρόνο σφύζει από κρουαζιερόπλοια. Τέλος, η Καβάλα φημίζεται για ένα ακόμα «πάντρεμα»: το γαστρονομικό που, συνδυάζει την κουζίνα της Δύσης και της Ανατολής. Δεν φάγαμε(δυστυχώς)… γιατί είχαμε αρκετά χιλιόμετρα μπροστά μας. Back on the road λοιπόν και επόμενος προορισμός στο οδοιπορικό μας στον Έβρο, η Ξάνθη.
ΞΑΝΘΗ
Η «Κυρά και Αρχόντισσα της Θράκης» απέχει 700 χιλιόμετρα από την Αθήνα (υπολογίστε 7 ώρες και 30 λεπτά), και στην περίπτωσή μας 50 χιλιόμετρα από την Καβάλα. Η Ξάνθη, επίσης γνωστή και ως «Η πόλη με τα χίλια χρώματα», είναι πόλη της Θράκης στη Βόρεια Ελλάδα και αποτελεί την πρωτεύουσα της ομώνυμης Περιφερειακής Ενότητας. Φημίζεται για το Καρναβάλι της, που είναι το 2ο πιο δημοφιλές μετά από αυτό της Πάτρας, ξεχωρίζει με την γραφική Παλιά της Πόλη και με τις δραστηριότητες στον Νέστο Ποταμό.
Εδώ ο χρόνος μάς πίεζε και στο ταξιδιωτικό μας τεφτέρι δεν είχαμε σημειώσει πολλά, οπότε και κατευθυνθήκαμε κατευθείαν στην Παλιά Πόλη της Ξάνθης. Λανθασμένη επιλογή με τα τεράστια σε όγκο αυτοκίνητα μας, παρότι φουλ εξοπλισμένα με εξελιγμένη τεχνολογία, με πανοραμικές κάμερες και… άπειρους αισθητήρες. Επιβεβλημένη εδώ, μια σύντομη στάση στην αρχή της, για το σπίτι του κορυφαίου Έλληνα μουσικού, συνθέτη και ποιητή Μάνου Χατζιδάκη.
Η Παλιά Πόλη της Ξάνθης δεν είναι απλά γραφική, είναι παραμυθένια, ειδικά το χειμώνα και την εποχή των Χριστουγέννων. Η πολυπολιτισμικότητα Δύσης και Ανατολής έχει προσδώσει ένα ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον, ενώ έχει πολλά «ζεστά» καφέ και εστιατόρια, με τους μόνιμους κατοίκους να δείχνουν με ζωντάνια και χαμόγελο τον φιλόξενο χαρακτήρα τους.
Το διαπιστώσαμε άλλωστε στην πράξη όταν σταματήσαμε με τους «ογκόλιθούς μας» στην κεντρική πλατεία για να φωτογραφίσουμε, για την οποία πρέπει να αναφέρουμε πως στις δύο το μεσημέρι έσφυζε από ζωή. Άλλα σημεία που πρέπει οπωσδήποτε να επισκεφτείτε στην Ξάνθη είναι ο Πύργος του Ρολογιού (σήμα κατατεθέν της πόλης), ο καπναποθήκες, ο καταρράκτης Λειβαδίτης, το Λαογραφικό Μουσείο και, αν βρεθείτε Σάββατο, το καθιερωμένο Παζάρι στην πλατεία Εμπορίου. Η «μανία» μας να φωτογραφίζουμε πανοραμικές θέες μάς οδήγησε πάνω από την Παλιά Πόλη, όπου και συναντήσαμε το Τέμενος Σαμακώβ, την ώρα προσευχής.
ΚΟΜΟΤΗΝΗ
Flashback προορισμός η Κομοτηνή για εμάς, αφού την προσπεράσαμε την πρώτη ημέρα και επιστρέψαμε σε αυτήν (γεμάτοι εικόνες από το Τριεθνές) για να μείνουμε.
Η Κομοτηνή (Γκιουμουλτζίνα ή Γκιουμουρτζίνα) είναι πρωτεύουσα του γεωγραφικού διαμερίσματος της Θράκης, βρίσκεται στο βορειοανατολικό τμήμα της Ελλάδας και ανήκει στο Νομό Ροδόπης.
Δεν αποτελεί σίγουρα «καυτό» προορισμό για διακοπές. Είναι μια φοιτητούπολη με μεγάλες ιστορία και σημασία. Ένα πραγματικό σταυροδρόμι πολιτισμών, θρησκειών και εθίμων. Από τη μια «βλέπεις» Ελλάδα, από την άλλη Βυζάντιο. Είναι κάτι παραπάνω από σύνηθες να ακούσεις τη φωνή του ιμάμη από μεγαφωνική εγκατάσταση σε διάφορα σημεία της πόλης, καθώς εδώ εδρεύουν 20 τεμένη και μετζίτ (δηλαδή μικρά τζαμιά δίχως μιναρέ). Ένα από αυτά, το Γενί Τζαμί, είναι το κεντρικό της πόλης και αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά αξιοθέατα. Είναι ανοικτό στο κοινό και ξεχωρίζει από τον Πύργο του Ωρολογίου, ο οποίος χτίστηκε το 1884.
Η Κομοτηνή μάς εξέπληξε με τις σύγχρονες αστικές οδικές αρτηρίες, τα LED φανάρια με αντίστροφη χρονομέτρηση και την άριστη οδηγική παιδεία των διερχόμενων οδηγών. Υπάρχει επίσης εκτεταμένος ποδηλατόδρομος και πολλοί ντόπιοι κινούνται με τα ποδήλατα τους. Παρότι ο καιρός ήταν πάλι μουντός, εδώ η στολισμένη πόλη με τα πλακόστρωτα και τα σοκάκια ήταν γεμάτη από κόσμο. Οι πολλοί φοιτητές από τα οκτώ τμήματα του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης βρίσκονται καθημερινά στην κεντρική πλατεία, η οποία είναι γεμάτη από μαγαζιά που δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτα από αντίστοιχα της Αθήνας.
Είναι απίστευτη η αντίθεση του τόπου, που από τη μία συναντάς τη σύγχρονη κουλτούρα της Δύσης και από την άλλη την παράδοση της Ανατολής. Θα συναντήσεις γυναίκες να κυκλοφορούν φορώντας μουσουλμανική μαντίλα, σε όποια γωνιά και να κοιτάξεις θα βρεις κάποια ταμπέλα στα τουρκικά. Αυτή η κουλτούρα είναι έντονη στην Παλιά Αγορά, που χρονολογείται από την εποχή των Οθωμανών και είναι γεμάτη από μικρά, χωστά μαγαζάκια με τοπικά προϊόντα. Last Stop ή Must Stop στο σήμα κατατεθέν της πόλης, το Ηρώο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, γνωστό ως το «Μνημείο με το Σπαθί» ή «Το Σπαθί», από το ξίφος που απεικονίζεται στην ύψους 15 μέτρων μαρμάρινη στήλη του.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ
Την πρώτη μέρα σκοπίμως παραλείψαμε την Κομοτηνή, που βάσει της λογικής θα ήταν ο επόμενος προορισμός μας σε αυτό το οδοιπορικό, του οποίου η σημασία θα ξεδιπλωνόταν την επομένη, έτσι κι αλλιώς. Αλεξανδρούπολη λοιπόν, 100 χιλιόμετρα μακριά από την Ξάνθη και, όπως είπαμε παραπάνω, 800 χιλιόμετρα μακριά από την Αθήνα.
Είναι πόλη της Θράκης και πρωτεύουσα της Περιφερειακής Ενότητας Έβρου. Έχει 60.000 σχεδόν κατοίκους και είναι η μεγαλύτερη (σε έκταση και πληθυσμό) πόλη της Θράκης και της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Αποτελεί ένα εξαιρετικά σημαντικό λιμάνι και εμπορικό κέντρο της Βορειοανατολικής Ελλάδος, ενώ κατέχει στρατηγική γεωγραφική θέση συνδέοντας την Ευρώπη με την Ασία.
Φτάσαμε στις τέσσερις το απόγευμα και αποφασίσαμε να κινηθούμε κατευθείαν περί τα 20 χιλιόμετρα εκτός αυτής, σε ένα χωριουδάκι που ονομάζεται Μεσημβρία. Είχε έρθει η ώρα να φάμε και ξέραμε από πριν το πού. Στην ταβέρνα του «Σαλί» (βλ. Salih Usta’nın Yeri), όπου και μας υποδέχθηκαν θερμά.
Σε ό,τι αφορά την Αλεξανδρούπολη τώρα, την εποχή που την επισκεφθήκαμε η πόλη «κοιμόταν». Βέβαια αυτό έχει σίγουρα να κάνει και με την κακοκαιρία που συναντήσαμε, ωστόσο η πόλη αυτή είναι στα καλύτερά της τους καλοκαιρινούς μήνες. Σημείο αναφοράς της πόλης, αλλά και σημείο συνάντησης για πολλούς αποτελεί ο Φάρος. Κατασκευάστηκε το 1850 από τη Γαλλική εταιρία φάρων της Μεσογείου, κατόπιν σύμβασης με την τότε τουρκική κυβέρνηση, και είναι ο μεγαλύτερος σε όλη την Ευρώπη. Εκτός αυτού όμως, η Αλεξανδρούπολη δεν είναι μια πόλη που φημίζεται τόσο για τα αξιοθέατά της, όσο για την κοσμοπολίτικη και απέραντη παραλία της, που είναι γεμάτη με καφετέριες, μπαρ και εστιατόρια. Εφόσον ήμασταν off-season και ο καιρός δεν μας έκανε τη χάρη, δεν είχαμε και πολλές επιλογές. Χρειαζόμασταν ξεκούραση έτσι κι αλλιώς, οπότε το ξενοδοχείο ήταν μονόδρομος. Άντε και μια στάση για τοπικά γλυκά πριν «κατεβάσουμε διακόπτες». Την επόμενη ημέρα μάς περίμενε δρόμος μακρύς και αλλαγή σκηνικού, σε τόπους που αν δεν δεις με τα ίδια σου τα μάτια, δεν θα καταλάβεις ποτέ τη σημασία τους. Δεν θα καταλάβεις ποτέ τι γίνεται στην άλλη άκρη της Ελλάδας. Στις επόμενες σελίδες θα σας ταξιδέψει σε αυτούς ο Α.Β.
ΗΜΕΡΑ 2η
Αλέξανδρος Ι. Βενιός
Έχουμε ήδη περάσει στο βορειοανατολικό άκρο της Ελλάδας, την Περιφερειακή Ενότητα Έβρου, το λεγόμενο και Τριεθνές, που ονομάζεται έτσι λόγω του ότι λειτουργεί ως φυσικό σύνορο με τη Βουλγαρία στα βόρεια και την Τουρκία στα ανατολικά. Από αυτό εδώ το σημείο, η συνολική απόσταση των συνόρων μέχρι την Τουρκία υπολογίζεται περίπου στα 130 χιλιόμετρα, μεγάλο μέρος των οποίων βρίσκεται μέσα σε δύσβατες περιοχές. Από εδώ και πέρα, όσο ξεμακραίνουμε από την Αθήνα τόσο νιώθουμε ολοένα και περισσότερο, ολοένα και πιο έντονα, το άρωμα της Ελλάδας να μας κυριεύει τις αισθήσεις. Λογικό και αναμενόμενο, όπως θα διαπιστώσετε στη συνέχεια.
ΦΕΡΕΣ
Απέχουν 28 χιλιόμετρα από την Αλεξανδρούπολη και μόλις 6 χιλιόμετρα από τον ποταμό του Εβρου, οι εκβολές του οποίου στη νότια πλευρά των Φερών σχηματίζουν το Δέλτα του. Εδώ ο υγρότοπος του Δέλτα μαζί με το παρόχθιο δάσος του ποταμού συνθέτουν ένα πανέμορφο τοπίο, αποτελώντας ταυτόχρονα έναν χώρο ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση ενός σημαντικότατου οικοσυστήματος που αποτελείται από 46 είδη ψαριών, 7 είδη αμφιβίων, 21 είδη ερπετών, καθώς και 312 από τα συνολικά 423 είδη πτηνών που υπάρχουν σε όλη την Ελλάδα.
Σύμφωνα με την απογραφή της ΕΛ.ΣΤΑΤ. του 2021, στη Δημοτική Ενότητα Φερών κατοικούν μόνιμα 7.480 κάτοικοι που έχουν ως κύρια επαγγελματική απασχόληση τη γεωργία. Οι Φέρες λόγω θέσης αποτελούν τμήμα των ελληνοτουρκικών συνόρων του Έβρου, τόσο από ξηράς (στη δυτική πλευρά τους όπου και εδρεύει μεταλλικός φράχτης) όσο και λόγω του ποταμού, που επιτηρούνται νυχθημερόν σε 24ωρη βάση από δυνάμεις του Ελληνικού Στρατού, της Frontex και της ΕΛ.ΑΣ.
ΣΟΥΦΛΙ
Ο Δήμος Σουφλίου καταλαμβάνει έκταση 1.326 τ.χλμ. και είναι ο όγδοος μεγαλύτερος σε έκταση δήμος της χώρας με 1.326 τετρ. χλμ. με πληθυσμό 11.709 μόνιμους κατοίκους που ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Καθώς πλησιάζαμε στην πόλη, η εικόνα τού σχεδόν κατεστραμμένου από τις πυρκαγιές του περασμένου καλοκαιριού Εθνικού Πάρκου της Δαδιάς αποτελούν γροθιά στο στομάχι. Και να ήταν η μοναδική…
Στο παρελθόν το Σουφλί στον Έβρο ήταν και γνωστό και ως η «πόλη του μεταξιού», καθώς βασικές ενασχολήσεις των κατοίκων ήταν η εκτροφή μεταξοσκώληκα και η παραγωγή μεταξιού (που σύμφωνα με τους ειδικούς ήταν το καλύτερο παγκοσμίως), αποφέροντας μεγάλη οικονομική άνθηση στην περιοχή.
Ενδεικτικά αναφέρουμε πως το 1963 στο Σουφλί δραστηριοποιούνταν 6.000 εκτροφείς σηροτρόφοι με συνολική ετήσια παραγωγή 800 τόνους κουκούλια. Σήμερα βέβαια, εν έτει 2023, όπου από τη μία πλευρά οι τεχνητές ίνες και η τεχνολογική εξέλιξη επέφεραν καίρια πλήγματα στην εμπορική αξία του μεταξιού και από την άλλη απουσιάζουν οι φορολογικές ελαφρύνσεις, έχουν απομείνει μόλις 25 σηροτρόφοι με ετήσια παραγωγή που δεν ξεπερνά τους 4 τόνους. Παρ’ όλα αυτά, στην είσοδο της πόλης θα συναντήσετε δύο βιοτεχνίες παραγωγής μεταξωτών προϊόντων που επιμένουν και λειτουργούν. Επιπλέον στο κέντρο της πόλης, στο εμβληματικό αρχοντικό Κουρτίδη, εδρεύει το Μουσείο Μεταξιού, όπου μπορείτε να ενημερωθείτε για τα στάδια της σηροτροφίας, το ξετύλιγμα της κλωστής του κουκουλιού, τη διαδικασία βαφής και ύφανσης των μεταξωτών.
Σε κάθε περίπτωση, μακάρι να βρεθεί σύντομα μια λύση και το Σουφλί να αποκτήσει την πάλαι ποτέ φήμη της πόλης του μεταξιού…
ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ
Ο φόβος κι ο τρόμος στη μετάθεση κάθε στρατευμένου, καθώς απέχει μόλις δύο χιλιόμετρα από τα σύνορα της Ελλάδας με την Τουρκία. Κι όμως, τούτος ο τόπος κρύβει μία πλούσια ιστορία, όπως καταμαρτυρούν μεταξύ άλλων το επιβλητικό βυζαντινό κάστρο του Καλέ (που αποτελείται από 24 πύργους) και τα πάμπολλα ρωμαϊκά, βυζαντινά και οθωμανικά μνημεία. Επιπρόσθετα το Διδυμότειχο (που σύμφωνα με μια θεωρία ονομάστηκε έτσι λόγω του «Δίδυμου τείχους» στη βόρεια πλευρά του προαναφερόμενου βυζαντινού κάστρου) ανακηρύχθηκε τρεις φορές Πρωτεύουσα του Βυζαντίου, ενώ εδώ έλαβε χώρα η στέψη του Αυτοκράτορα Ιωάννη Καντακουζηνού.
Το μεγαλοπρεπές Τέμενος Βαγιαζήτ (Μεχμέτ Α’) του 15ου αι. στην κεντρική πλατεία της πόλης και τα γραφικά λιθόστρωτα σοκάκια πέριξ αυτού αποτελούν ένα ακόμα σημείο συνάντησης της βυζαντινής με την οθωμανική Ιστορία. Ενώ η ύπαρξη τεσσάρων μουσείων (Εκκλησιαστικό, Στρατιωτικό, Λαογραφικό, Βυζαντινό), αλλά και της Δημοτικής Πινακοθήκης Ναλμπάντη, πιστοποιεί την ένδοξη ιστορική και πολιτιστική ταυτότητα της πόλης, η οποία σήμερα μάλλον ακολουθεί φθίνουσα πορεία, αν λάβουμε υπόψη τη ταλαιπωρημένη όψη του οδικού δικτύου και των οικισμών που αντικρίσαμε καθώς την περιδιαβαίναμε…
ΟΡΕΣΤΙΑΔΑ
Η Ορεστιάδα, η δεύτερη μεγάλη πόλη (22.005 κάτοικοι) του Έβρου μετά την Αλεξανδρούπολη, είναι η πιο καινούργια πόλη της Ελλάδας, που δημιουργήθηκε για να φιλοξενήσει τους Έλληνες που ήρθαν από το γειτονικό Κάραγατς μετά την παραχώρησή του στους Τούρκους το 1923 με τη Συνθήκη της Λωζάννης.
Σε αντίθεση με το μαρασμό που αντικρίσαμε σε προηγούμενα σημεία του οδοιπορικού μας στον Έβρο, εδώ η εικόνα είναι εντελώς διαφορετική: μεγάλοι σε πλάτος φρεσκοστρωμένοι δρόμοι, πολλά νεοαναγειρόμενα κτίρια με προσεγμένη ρυμοτομία, ενώ η κεντρική της πλατείας σφύζει από ζωή και εμπορική κίνηση (λόγω του πανεπιστημίου αλλά και των στρατοπέδων). Εκτός από τη ζωντάνια που εκπέμπει η Ορεστιάδα, δύο επιπλέον πόλους έλξης για τον επισκέπτη της αποτελούν το εξαιρετικό Λαογραφικό Μουσείο και η Δημοτική Βιβλιοθήκη.
ΚΑΣΤΑΝΙΕΣ
Μπαίνοντας στις Καστανιές, το μοναδικό χερσαίο σύνορο της Ελλάδας που απέχει μόλις 1,3 χλμ. από την Τουρκία, ακολουθώντας μια ευθεία που οδηγεί στον τελωνειακό σταθμό, όπου και να στρέψεις το βλέμμα σου θα δεις την ελληνική σημαία να κυματίζει σε κάθε σπίτι και μαγαζί. Εκείνη τη στιγμή, ο επισκέπτης νιώθει ασυναίσθητα ένα δέος που θέλοντας και μη τον γεμίζει περηφάνια και σιγουριά. Αυτό δηλαδή που νιώθουν ή καλύτερα επιβάλλεται να νιώθουν οι 698 κάτοικοι του χωριού, οι περισσότεροι εκ των οποίων υπηρετούν στην Εθνοφρουρά -όπως δηλαδή μεγαλύτερο μέρος των κατοίκων των παραμεθόριων περιοχών που επισκεφθήκαμε-, κάθε ώρα της μέρας, αφουγκραζόμενοι την απειλή έξω ακριβώς από την αυλόπορτά τους κυριολεκτικά. Όπως συνέβη τον Μάρτιο του 2018 όταν δύο Έλληνες αξιωματικοί αιχμαλωτίστηκαν από τουρκική περίπολο ή δύο χρόνια αργότερα, το 2020, με τα επεισόδια που ξέσπασαν στο σημείο. Όπως άλλωστε συμβαίνει καθημερινά, με μικρότερης έκτασης ή έντασης συμβάντα που δεν βλέπουν το φως της δημοσιότητας…
Εξάλλου η έντονη παρουσία στρατού και κλιμακίων της Frontex στο σημείο αποσαφηνίζει μια και καλή πως εδώ βρισκόμαστε ακριβώς πάνω στα όρια. Ωστόσο, οι κάτοικοι του χωριού δηλώνουν πως δεν φοβούνται, καθώς έχουν συνηθίσει σ’ αυτές τις καταστάσεις με τους Τούρκους γείτονες, όπως τους αποκαλούν χαρακτηριστικά. Ταυτόχρονα, η παρουσία επιχειρήσεων με τούρκικες επιγραφές εντός ελληνικού εδάφους λίγα μόλις μέτρα πριν τον τελωνειακό σταθμό αποδεικνύει πως το πρόβλημα πηγάζει από άλλες πηγές και όχι από τον απλό λαό. Κι αν η απειλή εξ ανατολών συνηθίζεται, η ραγδαία μείωση του πληθυσμού των Καστανιών (698 κάτοικοι το 2021, αντί 1.059 κατοίκων το 2011) αναμφίβολα είναι ένα εξίσου δυσάρεστο γεγονός που δεν ξεπερνιέται εύκολα…
ΚΗΠΟΙ
Οι Κήποι αποτελούν την ανατολική πύλη της Ελλάδας προς την Ευρώπη και σύμφωνα με την απογραφή του 2011 κατοικείται από 193 κατοίκους. Στην περιοχή βρίσκεται η ομώνυμη Γέφυρα Κήπων που ενώνει τις δύο όχθες του ποταμού Έβρου πριν ξεκινήσει το Δέλτα, έχει μήκος 800 μέτρα και αποτελεί το σημαντικότερο οδικό σύνορο μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας. Η ιδιαίτερη συμβολική σημασία της αποτυπώνεται και στην επιφάνειά της, καθώς η μισή είναι βαμμένη τα γαλανόλευκα χρώματα της Ελλάδας και η άλλη μισή στα κόκκινα της Τουρκίας.
Στα δύο άκρα της βρίσκονται οι συνοριακοί σταθμοί των Κήπων από τη μεριά της Ελλάδας και των Υψάλων από την πλευρά της Τουρκίας. Το χωριό το διέρχονται σε καθημερινή βάση εκατοντάδες φορτηγά αυτοκίνητα που διακινούν εμπορεύματα, μεταξύ της χώρας μας και της Τουρκίας, επιπλέον, δε, από και προς την Ευρώπη. Μέσα στους επόμενους μήνες αναμένονται να ξεκινήσουν οι εργασίες κατασκευής μίας νέας καλωδιωτής γέφυρας Κήπων- Υψάλων, τριών ανοιγμάτων, με συνολικό μήκος 841 μέτρα, που θα αναβαθμίσει σημαντικά τη συνοριακή σύνδεση, τις διεθνείς μεταφορές, αλλά και την τοπική οικονομία των 410 μόνιμων κατοίκων των Κήπων.
ΟΡΜΕΝΙΟ
H βορειότερη κατοικημένη περιοχή της Ελλάδας, απέχει 156 χιλιόμετρα από την Αλεξανδρούπολη και μόλις τρία χιλιόμετρα από τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα του Έβρου. Όντως πινέζα στο χάρτη, με σημαντικότατη ιστορία παρ’ όλα αυτά. Το Ορμένιο υπήρξε σημαντική πόλη κατά τη βυζαντινή περίοδο, έχοντας την ονομασία Τζερμιάνο, ενώ μετά την κατάκτησή του από τους Βούλγαρους ονομάστηκε Τσερνομένιο. Πρόκειται για το παλαιό Τσιρμέν, όπου το 1371 έγινε η Μάχη του Έβρου ανάμεσα στα ενωμένα χριστιανικά έθνη (Σέρβοι, Βούλγαροι και Έλληνες) και στον οθωμανικό στρατό, και καθόρισε την τύχη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
Επίσης από εδώ έλκει την καταγωγή του ο Βελισάριος, ο μεγαλύτερος στρατηγός του Βυζαντίου, που είχε καταστείλει τη Στάση του Νίκα τον 6ο αιώνα μ.Χ. Και μπορεί στο απώτερο παρελθόν το Ορμένιο να επέζησε, περνώντας διά πυρός και σιδήρου, παρ’ όλα αυτά, ερχόμενοι στο σήμερα, η πορεία του φθίνει με ραγδαίους ρυθμούς. Το δημογραφικό πρόβλημα πολύ σοβαρό και εδώ, αφού ο μόνιμος πληθυσμός του χωριού είναι μόλις 344 κάτοικοι. Σύμφωνα, δε, με πρόσφατο δημοσίευμα στο χωριό κατά την τελευταία επταετία, έχουν πραγματοποιηθεί ένας γάμος, δύο βαπτίσεις και 350 κηδείες!
Εφιαλτικό το ισοζύγιο γεννήσεων/θανάτων και αυτή η τραγική κατάσταση δεν αφορά βέβαια μόνο στο Ορμένιο…
Παρά τα τεράστια προβλήματα και τις δυσκολίες ωστόσο, οι Ακρίτες του Έβρου και εδώ δεν χάνουν το χαμόγελό τους, ενώ, παρά τις ιδιόμορφες καταστάσεις που βιώνουν σε καθημερινή βάση, εντούτοις παραμένουν ιδιαίτερα φιλόξενοι, όπως διαπιστώσαμε διά ζώσης στο συνοριακό φυλάκιο.
«Τρεις ημέρες και 2.160 χιλιόμετρα»
Αυτός είναι ο χρόνος και το «τίμημα» σε αριθμητικό μέγεθος που κατέβαλα για να δω με τα μάτια μου πανέμορφους τόπους, περήφανους ανθρώπους, που το λέει η καρδιά τους στα ζόρικα, μα και πολύ άσχημες αλήθειες.
Δεν υπήρξε κυριολεκτικά ούτε ένα σημείο σε τούτη την περιπέτεια, ακόμα και πόλεις ή χωριά εντελώς αφημένα στη μοίρα τους, που να μην είχαν κάτι το διαφορετικό, κάτι που να μην σου μαγνητίζει το βλέμμα θέλοντας και μη. Το κυριότερο ωστόσο, απ’ όπου κι αν περάσαμε με την υπόλοιπη ομάδα του περιοδικού, συναντήσαμε ανθρώπους που, παρά την αβεβαιότητα και τα δυσεπίλυτα προβλήματα στην καθημερινότητά τους, δεν αφήνονται στη μοίρα τους. Δεν σταματούν να παλεύουν κάθε μέρα για την επιβίωσή τους, σε συνθήκες εντελώς αντίξοες και πέρα από τις δυνατότητές τους. Κυριολεκτικά όμως, λόγω γεωγραφικής θέσης, αλλά και όσον αφορά στον τρόπο που αντιμετωπίζονται από τις εκάστοτε κεντρικές εξουσίες εδώ και πάρα πολλά χρόνια σε βασικούς τομείς (βλ. εκπαίδευση, Υγεία, φορολογία).
Επιτακτική πλέον η ανάγκη για τη δημιουργία στο Τρίγωνο του Έβρου μιας ζώνης με χαμηλό φορολογικό καθεστώς, ειδικά τώρα μετά τις πυρκαγιές του καλοκαιριού, όπου η κτηνοτροφία, που αποτελεί και τον βασικό τομέα απασχόλησης των κατοίκων, δέχτηκε ισχυρότατο πλήγμα (καταστράφηκαν 3 από τις 4 μονάδες που είχαν έδρα στις καμένες περιοχές). Κι αυτό είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου, καθώς υπάρχουν κι άλλες προεκτάσεις στο οικονομικό κομμάτι με επιπτώσεις ανεπανόρθωτες: η έλλειψη φορολογικών κινήτρων αποτρέπει την προσέλκυση επενδύσεων. Άρα στα παραμεθόρια χωριά δεν υπάρχουν δουλειές για τη νεολαία, οπότε οδηγούνται με γεωμετρική πρόοδο στη δημογραφική κατάπτωση, στην εγκατάλειψη και στη ερήμωση. Κι όλα αυτά ενόσω στην αντίπερα όχθη της Τουρκίας καταγράφονται μεγάλες αυξήσεις σε επίπεδο πληθυσμιακό, μα και οικονομικό. Αλήθειες άσχημες, πλην όμως αλήθειες…
Τώρα έχει φτάσει η στιγμή να ληφθούν, επιτέλους, κάποια σημαντικά μέτρα και να στηριχθούν παντοιοτρόπως οι Ακρίτες μας, που παλεύουν για να δώσουν ζωή και παλμό στο πιο νευραλγικό κομμάτι αυτού του τόπου.
Εκεί ακριβώς όπου χτυπάει περήφανα, εντονότερα από οποιοδήποτε άλλο μέρος, η καρδιά της Ελλάδας!
Όλες οι ειδήσεις
Δοκιμή BMW 520d: Βελούδινη πολυτέλεια
Πέραμα: Συγκλονιστικό βίντεο από το τροχαίο – «Αν πήγαινε με 100 και όχι 200, θα είχα τα πόδια μου»
