Ο πιο μεγάλος αυτοκινητόδρομος της χώρας και ένας από τους πιο σύγχρονους στην Ευρώπη αποτελεί έργο πνοής για την Βόρειο Ελλάδα ενώνοντας εμπορικά, πολιτισμικά και τουριστικά τη Δύση με την Ανατολή και τον Νότο με το Βορρά
Η Εγνατία Οδός αποτελεί τον μεγαλύτερο αυτοκινητόδρομος στο οδικό δίκτυο της Ελλάδας και είναι τμήμα της Ευρωπαικής Οδού 90. Με συνολικό μήκος 670 χλμ. ενώνει το δυτικό με το ανατολικό τμήμα της Βορείου Ελλάδας και αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες επενδύσεις της χώρας. Οι μελέτες για την ανάπτυξη του έργου ξεκίνησαν από το 1970 ενώ αποσπασματικά κατασκευάστηκαν μερικά τμήματα μέχρι το 1994 όπου το έργο εντάχθηκε στα πλαίσια του 2ου Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης.
Τον Φεβρουάριο του 1997 δημιουργήθηκε ο φορέας ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε. η οποία ανέλαβε την ευθύνη ολόκληρου του έργου αλλά και την ευθύνη για την λειτουργία, συντήρηση και εκμετάλλευση της Οδού για διάρκεια 50 ετών. Αξίζει να σημειωθεί πως η χρηματοδότηση και η λειτουργία του φορέα πραγματοποιείται από το πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων μέσω αυξήσεων του μετοχικού της κεφαλαίου αλλά και από ευρωπαϊκές επενδύσεις. Για την υλοποίηση του έργου χρησιμοποιήθηκαν εθνικοί πόροι από το Ελληνικό Δημόσιο αλλά και κεφάλαια από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων μέσω του Ταμείου Συνοχής και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης.
Κατά την χάραξη και την υλοποίηση του έργου τηρήθηκαν αυστηρά πρωτόκολλα περιβαλλοντικών κανόνων τα οποία διασφαλίστηκαν μέσω κοινών Υπουργικών Αποφάσεων. Υπάρχουν επί παραδείγματι κανόνες για την προστασία της βιοποικιλότητας για τις περιοχές από τις οποίες διέρχεται ο οδικός άξονας αλλά και συστήματα διαχείρισης των απορριμμάτων, της ποιότητας της ατμόσφαιρας, της ηχορύπανσης καθώς και της ενεργειακής κατανάλωσης του έργου (ηλεκτροδότηση σε σήραγγες, φωτισμός κ.ά).
Η γεωγραφία του έργου
Ο οδικός άξονας της Εγνατίας Οδού εκτείνεται από την Ηγουμενίτσα του Νομού Θεσπρωτίας έως τους Κήπους του Νομού ‘Εβρου. Διέρχεται από τις πόλεις της Ηγουμενίτσας, των Ιωαννίνων, του Μετσόβου, των Γρεβενών, της Κοζάνης, της Βέροιας, της Θεσσαλονίκης, της Καβάλας, της Ξάνθης, της Κομοτηνής και της Αλεξανδρούπολης. Παράλληλα συνδέεται με τα λιμάνια της Ηγουμενίτσας, της Θεσσαλονίκης, της Καβάλας και της Αλεξανδρούπολης αλλά και με έξι αεροδρόμια που εξυπηρετούν 332 κοινότητες της Β. Ελλάδας. Από την άλλη διαθέτει εννέα κάθετους άξονες με κατευθύνσεις προς τα Βαλκάνια και την Τουρκία.
Μεταξύ άλλων στις μεγάλες κατασκευές του οδικού άξονα συγκαταλέγονται: 63 κόμβοι σύνδεσης με παρακείμενα οδικά δίκτυα, 177 γέφυρες άνω των 50 μ. με συνολικό μήκος 40 χλμ., 73 σήραγγες συνολικού μήκους 50 χλμ., 43 περάσματα ποταμών και 11 διασταυρώσεις με σιδηροδρομικές γραμμές.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η Εγνατία ένωσε τα βιομηχανικά κέντρα της Δύσης με την Ανατολή. Με την κατασκευή της διευρύνθηκαν οι δυνατότητες επενδύσεων σε μεταφορές, βιομηχανία και τουρισμό. Με τους κάθετους άξονες της, η Ελλάδα συμμετέχει ενεργά στη διαμόρφωση της νέας περιφερειακής αγοράς των Βαλκανίων και λειτουργεί αποτελεσματικά σε επιχειρηματικές κοινοτικές πρωτοβουλίες, από και προς τη Βαλκανική.
Σταθμοί διοδίων
Επί της Εγνατίας Οδού λειτουργούν 13 μετωπικοί Σταθμοί Διοδίων, 4 μετωπικοί Σταθμοί επί των κάθετων αξόνων και 13 πλευρικοί Σταθμοί Διοδίων. Οι τιμές για τα αυτοκίνητα κυμαίνονται από 0,50 έως 2,40 ευρώ ανά διέλευση. Το συνολικό κόστος μετακίνησης στον κύριο άξονα της Εγνατίας Οδού, από την Ηγουμενίτσα μέχρι τους Κήπους Έβρου στα ελληνοτουρκικά σύνορα, ανέρχεται στα 19.2 ευρώ για τα αυτοκίνητα Ι.Χ.
ΙΣΤΟΡΙΑ
Το όνομα του σημαντικού οδικού άξονα προέρχεται από τα χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας καθώς ήταν ένας από τους δύο σημαντικότερους οδικούς διαύλους που κατέληγαν στην Ρώμη. Ουσιαστικά ήταν η υπερπόντια προέκταση της via Τραϊόνα διαμέσου του λιμένα της Γναφιάς, που διέσχιζε την Ελλάδα μέχρι τον ποταμό Έβρο. Η Εγνατία περνούσε από το Δυρράχιο, το Λυχνιδό, την Ηράκλεια, την Πέλλα, τη θεσσαλονίκη, την Αμφίπολη, τους Φιλίππους, το Τόπειρο, την Μαξιμιανούπολη και την Τραϊανούπολη. Κατασκευάστηκε δε, από το 146 έως το 120 π.Χ πάνω στα ίχνη ενός αρχαίου, προ Ρωμαϊκού δρόμου που εκτείνονταν ανάμεσα στις Αδριατικές χώρες και στο Αιγαίο. Αργότερα, κατασκευάστηκε η επέκτασή της από τον Έβρο στο Βυζάντιο και τελικά το όνομα Εγνατία δόθηκε σε όλο το δρόμο, που κάλυπτε την απόσταση από την Ρώμη μέχρι την Κωνσταντινούπολη. Οι Ρωμαίοι χρησιμοποίησαν κατ’ αρχήν την Εγνατία για στρατιωτικούς σκο-πούς, αλλά γρήγορα γενικεύτηκε η χρήση της και έγινε η κυριότερη οδική αρτηρία που συνέδεε την Αδριατική με τον Εύξεινο Πόντο.
ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ – ΕΓΚΑΙΝΙΑ
Η κατασκευή της Εγνατίας Οδού ξεκίνησε το 1994. Ένα μέρος της μήκους 24 χλμ. κοινό τμήμα Εγνατίας Οδού – Α1 (Αθηνών-Θεσσαλονίκης-Ευζώνων) είχε ολοκληρωθεί πριν το 1994. Επίσης ένα τμήμα μήκους 69 χλμ. το οποίο διατρέχει η Εγνατία, είχε ολοκληρωθεί πριν το ίδιο έτος ως εθνική οδός. Μέχρι το 2003 είχαν παραδοθεί 355 χιλιόμετρα εκ των οποίων τα 35 χλμ. ήταν στην Ήπειρο, τα 69 χλμ. ήταν στην Δυτική Μακεδονία, τα 77 χλμ. ήταν στην Κεντρική Μακεδονία και άλλα 174 χλμ. αφορούσαν στις περιοχές της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Ως προς τον βασικό οδικό άξονα, η Εγνατία Οδός ολοκληρώθηκε το 2009, ενώ στις 10 Μαΐου του 2014 ολοκληρώθηκε και τυπικά στο σύνολο της, με την παράδοση στην κυκλοφορία και των δύο κλάδων της Γέφυρας Περιστερίου στην περιοχή του Μετσόβου.
Τα επίσημα εγκαίνια του αυτοκινητόδρομου πραγματοποιήθηκαν στις 30 Μαΐου του 2009, σε ειδική τελετή στην οποία παραβρέθηκαν ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής και ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Γιώργος Σουφλιάς. Η τελετή πραγματοποιήθηκε στη γέφυρα του Βενέτικου ποταμού, κοντά στα Γρεβενά, καθώς εκεί βρισκόταν το τελευταίο τμήμα της Εγνατίας που δόθηκε στην κυκλοφορία.
EgnatiaPass
Η υπηρεσία EgnatiaPass είναι διαθέσιμη από τον Σεπτέμβριο του 2020 σε όλους τους σταθμούς διοδίων της «Εγνατία Οδός Α.Ε.», καθώς και στην υποθαλάσσια Σήραγγα Ακτίου Πρέβεζας, ενώ από τον Νοέμβριο του 2020 χρησιμοποιείται σε ολόκληρο το δίκτυο αυτοκινητόδρομων με διόδια της ελληνικής επικράτειας. Η εγγραφή στην υπηρεσία συνοδεύεται από την προμήθεια ειδικής ηλεκτρονικής συσκευής e–pass που διευκολύνει την προσπέλαση των διοδίων χωρίς καθυστέρηση με την χρήση μετρητών ή πιστωτικής κάρτας.
