Έφυγε από τη ζωή ο σχεδιαστής που επινόησε τα supercars όπως τα γνωρίζουμε μέχρι σήμερα. Εμπνευσμένος και οραματιστής, με το μολύβι του άλλαξε μια για πάντα τον κόσμο του αυτοκινήτου.
του Marco Pascali, απόδοση: Άκης Τεμπερίδης, Lexartis
Στις 13 Μαρτίου έφυγε από τη ζωή ο Marcello Gandini, πατέρας μερικών από τα πιο όμορφα αυτοκίνητα που σχεδιάστηκαν ποτέ. Γεννημένος το 1938, θα μείνει στην ιστορία ως μία από τις ιδιοφυΐες του βιομηχανικού design. Τα σχέδιά του έκρυβαν μοναδική δημιουργικότητα και δύναμη, σε πλήρη αντίθεση με τον πάντα συγκρατημένο, χαμηλών τόνων χαρακτήρα του. Ήταν ένας άνθρωπος κρυμμένος πίσω από τις δημιουργίες του, έως και μυστηριώδης, ίσως γι’ αυτό όσο ζούσε δεν κέρδισε ποτέ τη φήμη ενός Pininfarina ή ενός Giugiaro. Κι όμως, είχε μία απαράμιλλη δημιουργική ορμή, από την οποία προέκυπταν εντελώς προχωρημένα σχήματα, σαν από ταινίες επιστημονικής φαντασίας. Και αυτό μέτρησε.
Είμαστε στη δεκαετία του ’60, εποχή μεγάλων αλλαγών, και ο Gandini τολμά να φορέσει «μίνι φούστα» σε ένα σπορ αυτοκίνητο. Είναι η Lamborghini Miura, η οποία με τις θεόπνευστες καμπύλες της έρχεται να κόψει κάθε δεσμό με το συντηρητισμό της εποχής και να μετουσιωθεί τελικά σε σύμβολο του καινούργιου. Έτσι, γεννιέται η ιδέα του supercar και ξεκινά μεγάλη μάχη ανάμεσα στους πιο ονομαστούς κατασκευαστές της ιταλικής motor valley. Χάρη όχι μόνο στη δική του διαίσθηση, αλλά και στο κουράγιο του Nuccio Bertone, για τον οποίο εργάζεται. Για το σαλόνι της Γενεύης του 1966, ο Gandini θα σχεδιάσει το πιο ακραίο τετράτροχο της εποχής του, βασισμένο σε μηχανικά μέρη των Paolo Stanzani και Gian Paolo Dallara. Το οποίο θα γίνει αμέσως σημείο αναφοράς, παρότι δεν φέρει το σήμα με το αλογάκι. Όσο για σήμερα, η Miura θεωρείται ένα από τα πιο όμορφα σχήματα στην ιστορία και από τα πλέον συλλεκτικά.
Δύο χρόνια αργότερα, η Alfa Romeo Carabo θα εγκαινιάσει τη νέα εποχή Gandini με τις προκλητικές γραμμές της, οι οποίες ενσαρκώνουν στο έπακρον το στιλ του Τορινέζου σχεδιαστή. Το λειτουργικό αυτό concept car θα στρώσει το χαλί για την πρωτότυπη Stratos Zero και βέβαια για την Countach, το πρώτο supercar της σύγχρονης εποχής. Ο Gandini πλέον βρίσκεται διαρκώς στην επικαιρότητα, καθώς ποντάρει στην καινοτομία και στην πρόκληση. Από τις πρωτότυπες BMW Spicup και Garmisch θα προκύψει η χαρισματική Σειρά 5 (Ε12), η πρώτη μοντέρνα BMW.
Τη Ferrari Dino 308 GT4 θα ακολουθήσει το Fiat 132, το mini supercar X1/9 και βέβαια η συγκλονιστική Lancia Stratos. H δημιουργική φρενίτιδα θα συνεχιστεί τα επόμενα χρόνια με τις Iso Lele και Grifo 90, τa Innocenti Mini 90/120 και τη Maserati Khamsin. Στα τέλη της δεκαετίας του ’80 και τη δεκαετία του ’90, στην ωριμότητά του πλέον, ο Gandini θα σχεδιάσει τις Maserati Shamal, Ghibli II, Quattroporte και Chubasco, την Cizeta V12T του συνθέτη Giorgio Moroder και τις Lamborghini Marzal και Diablo. Θα έχουν προηγηθεί βέβαια στη δεκαετία του ’80 δύο ευρωπαϊκά bestseller, το Renault Supercinque και η φουτουριστική Citroën BX. Με όλα αυτά, όπως καταλαβαίνετε, οι θαυμαστές του Gandini βρίσκονται πλέον σε όλο τον κόσμο, κι ας μη γνωρίζουν καν τη φυσιογνωμία του.
Η κλάση του 1938
Την ίδια χρονιά με τον Gandini γεννήθηκε και ο έτερος μεγάλος της ιταλικής σχολής Giorgetto Giugiaro, με τον οποίο είχα την ευκαιρία να συνομιλήσω αμέσως μετά την απώλεια του πρώτου. Ηθελα να μάθω περισσότερα για το νέο ταλέντο που διαδέχτηκε τον Giugiaro στο τιμόνι του οίκου Bertone. Δάσκαλοι της μεγάλης του design σχολής, μάστορας του mainstream ο ένας (αν το θέσουμε επιγραμματικά), του εξωτισμού ο άλλος. Χάρη στο έργο του Gandini, η τέχνη του εφήμερου θα γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της σύγχρονης κουλτούρας του αυτοκινήτου. «Ήταν ένα θαυμάσιο παιδί», θυμάται ο Giugiaro. «Ήρθε στον Bertone αφότου εγώ είχα φύγει. Δεν είχαμε επαφές τότε, όμως υπήρχε αμοιβαία εκτίμηση. Ήμασταν νέοι εκείνη την εποχή», θυμάται ο ιδρυτής της Italdesign, καταρρίπτοντας τις φήμες, που υπήρχαν για χρόνια, περί μεταξύ τους ανταγωνισμού. «Δυστυχώς χάσαμε έναν σχεδιαστή με απίστευτη διαίσθηση. Είχε τη θέληση και την ικανότητα να δημιουργεί θαρραλέα αυτοκίνητα με όραμα, πριν από την εποχή τους. Κατάλαβα αμέσως ότι αυτό το παιδί ήταν ικανό να δημιουργήσει κάτι το μοναδικό».
Ζητώ από τον Giugiaro να μου πει τι είχε αντιληφθεί ο Gandini από εκείνη την εποχή που άλλαζε, ώστε να καταφέρει να σχεδιάσει δημιουργίες τόσο απίστευτα συνυφασμένες με εκείνα τα καλειδοσκοπικά χρόνια. «Αυτή είναι μία δύσκολη φιλοσοφική συζήτηση, διότι για να καταλάβεις το σκεπτικό πίσω από κάποια έργα, πρέπει να μιλήσεις με τον δημιουργό τους. Ο σχεδιαστής είναι αυθόρμητος, έχει εντελώς δική του λογική. Παρατηρεί όλα όσα υπάρχουν και από εκεί ξεκινά για να κάνει τη διαφορά. Εμείς προσθέτουμε ένα σκαλί στην ατέλειωτη σκάλα της δημιουργικότητας». Όμως ποιο αυτοκίνητο του Gandini θα ήθελε να είχε σχεδιάσει ο Giugiaro; «Την Carabo. Ήταν από εκείνα τα αυτοκίνητα που σε άφηναν εκστασιασμένο με το που τα έβλεπες. Mamma mia! Ήταν εξαιρετικός».
Η τελευταία διάλεξη
Στις 12 Φεβρουαρίου, το Πολυτεχνείο του Τορίνο απένειμε τίτλο τιμής σε έναν κουρασμένο, αλλά πάντα ζωντανό πνευματικά Marcello Gandini. Για την περίσταση αυτή, εκείνος έδωσε μία υψηλής ποιότητας και μεγάλου βάθους διάλεξη, την οποία παρακολούθησαν πεντακόσιοι άνθρωποι. Μέσα από πέντε σημεία, ο ίδιος κατάφερε να ξεδιπλώσει τις σκέψεις του και να αποκαλύψει το μυστικό τής, δικής του τουλάχιστον, επιτυχίας. Μία συνταγή που φαντάζει απλή, αλλά είναι ταυτόχρονα τόσο δύσκολη, η οποία υποδηλώνει κουλτούρα, αφοσίωση και φαντασία. «Από τους περιορισμούς και τα επιβεβλημένα, αντλήστε μία ισχυρή, ικανή και εποικοδομητική αίσθηση εξέγερσης», μας είπε. Μία φράση επαναστατική, που συνδέεται με τη δική του νιότη, τη συμπιεσμένη ανάμεσα στις προσδοκίες μίας παραδοσιακής ιταλικής οικογένειας με κλασική κουλτούρα και στις δικές του ανάγκες έκφρασης. «Το δεύτερο μήνυμα που θέλω να σας περάσω», συνέχισε εκείνη τη μέρα ενώπιον όλης της υψηλής κοινωνίας του παγκόσμιου design, «είναι απλό. Για να σχεδιάσετε κάτι νέο, είναι απαραίτητο να γνωρίζετε τα πάντα, όλα όσα έχουν φτιαχτεί στο παρελθόν στον τομέα σας.
Την ιστορία του design και την ιστορία των καινοτομιών γενικότερα, ας πούμε από τον Leonardo da Vinci και έπειτα – αυτή είναι μία απαραίτητη απαίτηση από κάθε μελλοντικό σχεδιαστή». Το πολιτισμικό βάθος που λέγαμε λοιπόν. Η ικανότητα να τοποθετήσεις τη διαίσθησή σου μέσα στο χρόνο, ώστε να μπορέσεις να αποκομίσεις το πνεύμα της προόδου. Και συνέχισε ο δάσκαλος Gandini: «Αν και στην αρχή είναι δύσκολο, μην πάψετε ποτέ να ψάχνετε την κατάλληλη θέση εργασίας για εσάς. Μαζί, τα πρόσωπα που θα σας δώσουν αξία και θα εξασφαλίσουν τις συνθήκες για να εκφράσετε τις ικανότητες και το ταλέντο σας». Το τρίτο μήνυμα του Gandini είναι ένα μεγάλο μάθημα ζωής. Ένας αναστοχασμός στην ικανότητα να καταλάβει κάποιος τον εαυτό του και τον κατάλληλο ρόλο του, σε σχέση με τις ικανότητές του και μάλιστα δίπλα σε ποιους.
Το προτελευταίο μήνυμα ρίχνει μία ματιά στην τεχνολογία: «Να τη χρησιμοποιείτε για εκείνο που είναι, δηλαδή ένα μέσο για να κάνετε πράξη τις ιδέες σας. Όμως μη σταματάτε ποτέ να γράφετε, να σχεδιάζετε, να κάνετε υπολογισμούς, να σκιτσάρετε στο χαρτί. Το μολύβι είναι ένα καταπληκτικό μέσο σύνδεσης του εγκεφάλου – των ιδεών και της πραγματικότητας. Το να ξεκινάς ένα σχέδιο από ένα φύλλο χαρτί και ένα μολύβι σημαίνει ότι υφίσταται μία ιδέα. Αν δεν υπάρχει αυθεντική ιδέα, κανένα τεχνολογικό θαύμα δεν μπορεί να τη γεννήσει στη θέση σας». Και το τελευταίο μήνυμα του μεγάλου σχεδιαστή; «Αγωνιστείτε ώστε να μην κάνετε ό,τι έχει κάνει ήδη κάποιος άλλος. Μην επαναλαμβάνετε ούτε τους ίδιους σας τους εαυτούς. Βρείτε λύσεις, δύσκολες ίσως, αλλά καινούργιες. Ξέρω ότι δεν είναι εύκολο. Βλέπω τους κατασκευαστές αυτοκινήτων σήμερα, ειδικά εκείνους που ασχολούνται με πολυτελή αντικείμενα, να υποκύπτουν στον πειρασμό της δημιουργίας των ίδιων πάντα προϊόντων, ατέλειωτα αντίγραφα του παρελθόντος τους.
Αντίθετα, ο σωστός δρόμος θα έπρεπε να είναι να σέβεσαι το παρελθόν και να μην το αντιγράφεις ποτέ, ώστε να μην το καταστρέφεις. Ταυτόχρονα, να δείχνεις ένα επιχειρηματικό και δημιουργικό θάρρος κοιτώντας μπροστά, να υποστηρίζεις την πραγματική εφευρετικότητα, την καινοτομία, το πρωτοποριακό πνεύμα. Σας εύχομαι μία εποχή όσο το δυνατόν πιο κοντινή, στην οποία η αλλαγή και το θάρρος να αποτελούν υποχρεωτικά στοιχεία στα επιχειρηματικά σχέδια των εταιρειών και στη στρατηγική κάθε διευθύνοντος συμβούλου. Εγώ είμαι με το μέρος σας». Λόγια σοφά, που ο κόσμος μας χρειάζεται σήμερα περισσότερο από ποτέ. Καλό ταξίδι, δάσκαλε, μέσα από τα έργα και τη σκέψη σου θα είσαι πάντα εδώ.
Όλες οι ειδήσεις
Δοκιμάζουμε το υβριδικό Peugeot 208 με τους 100 ίππους
Ασφάλεια: Τα συστήματα αυτόματης πέδησης δεν βλέπουν μοτοσυκλέτες
