Γιατί τα αμερικάνικα φορτηγά έχουν "μουτσούνα" και τα ευρωπαϊκά είναι flat;

Οι κανονισμοί, η άνεση, τα βουνά και οι πεδιάδες και τελικά οι διαφορετικές απαιτήσεις στις οδικές μεταφορές

Στις ΗΠΑ η κουλτούρα του φορτηγού είναι πολύ διαδεδομένη και έχει ξεπεράσει τα σύνορα της χώρας. Όλοι έχουμε εκτεθεί μέσα από ταινίες στο στερεοτυπικό προφίλ του αμερικάνου “φορτηγατζή”, που φοράει κάπελο baseball, καρό πουκάμισο και λερωμένο με γράσα τζιν παντελόνι, ενώ συχνάζει σε κακόφημα motel όπoυ σερβίρουν burger σε μέγεθος Fiat 500 και ποτάμια μπύρας. Kλασική σκηνή! Όπως κλασικό είναι και το πλάνο που δείχνει στο parking του motel στοιχισμένα δεκάδες φορτηγά με “μουτσουνάτους” τράκτορες, δηλαδή με προτεταμένα ρύγχη που εξέχουν κατά πολύ της καμπίνας.

Στην Ευρώπη δεν υπάρχει κάτι που συλλογικά να εκφράζεται ως κουλτούρα φορτηγού αν και σε τοπικό επίπεδο, στην Ελλάδα για παράδειγμα, υπάρχουν cult στοιχεία όπως οι διασκοσμήσεις και οι αερογραφίες στους τράκτορες. Αυτό που δεν έχουμε σίγουρα στην Ευρώπη πάντως, είναι οι τράκτορες με προτεταμένα ρύγχη, καθότι τα ευρωπαϊκά φορτηγά έχουν όλα επίπεδη πρόσοψη. Κάπως έτσι, δημιουργείται το ερώτημα λοιπόν. Γιατί συμβαίνει αυτό;

Η απάντηση είναι πως συνδράμουν αρκετοί λόγοι σε αυτές τις δυο διαφορετικές σχολές διαμόρφωσης καμπίνας και έχουν να κάνουν με κανονισμούς, με τις διαφορές στην γεωμορφολογία και με τις ανάγκες και απαιτήσεις στις οδικές μεταφορές. Στις ΗΠΑ, έχει επικρατήσει τα φορτηγά με το προτεταμένο ρύγχος να αποκαλούνται semi truck αν και ο όρος είναι γενικός, με την έννοια του ότι περιγράφει τον συνδυασμό τράκτορα και επικαθήμενου, οπότε πρακτικά, semi truck είναι και ένα ευρωπαϊκό φορτηγό.

Δεν θα το αναλύσουμε περισσότερο, άλλωστε στις ΗΠΑ το ποδόσφαιρό το λένε soccer και το άθλημα με την μπάλα που μοιάζει με αργίτικο πεπόνι, το λένε football, ας κρατήσουμε λοιπόν για λόγους οικονομίας, το ότι η ευρωπαϊκή διάταξη καμπίνας, ονομάζεται cab over. Ένας από τους βασικούς λόγους που τα semi truck διαφέρουν από τα cab over φορτηγά, είναι οι κανονισμοί που ισχύουν στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη και διέπουν την κυκλοφορία των φορτηγών.

Στην Ευρώπη, το όριο για το συνολικό μήκος ενός φορτηγού υπολογίζεται συμπεριλαμβανομένου του τράκτορα και του επικαθήμενου και δεν πρέπει να ξεπερνά τα 18 μετρά, ενώ στις ΗΠΑ, ο τράκτορας δεν υπολογίζεται στην μέτρηση του μήκους και αφορά μόνο το επικαθήμενο, όπου και πάλι, η τιμή για το επιτρεπόμενο μέγιστο μήκος είναι μεγαλύτερη από τα ευρωπαϊκά δεδομένα, στα 21 μέτρα. Εν ολίγοις, τα επικαθήμενα στις ΗΠΑ, είναι μακρύτερα από τον συνδυασμό τράκτορα και trailer στην Ευρώπη.

Αυτή η διαφορά στους κονονισμούς, έχει επιτρέψει στους κατασκευαστές φορτηγών στις ΗΠΑ να σχεδιάζουν μεγαλύτερους σε μήκος τράκτορες με προτεταμένο ρύγχος και αυτό δεν έχει να κάνει με την ροπή προς την υπερβολή που χαρακτηρίζει τους αμερικάνους (στεροτυπικά και πάλι) αλλά με πρακτικές προεκτάσεις. Τοποθετώντας τον κινητήρα μπροστά από την καμπίνα, ο χώρος ανάπαυσης του οδηγού είναι πιο μεγάλος σε σχέση με τα cab over φορτηγά, ενώ η οδήγηση γίνεται πιο άνετη, αφού ο μπροστινός άξονας δεν βρίσκεται κάτω από το κάθισμα του οδηγού προσφέροντας παράλληλα δυνατότητα για καλύτερη ηχομόνωση από τον θόρυβο της μηχανής. Επίσης, η πρόσβαση στον κινητήρα είναι πιο εύκολη αφού υπάρχουν καπό και δεν απαιτείται το σήκωμα όλα της καμπίνας όπως στα cab over φορτηγά, για να γίνει ένας απλός έλεγχος.

Το αντιστάθμισμα όλων αυτών είναι ότι τα semi truck των ΗΠΑ έχουν πολύ μικρότερη ευελιξία σε σχέση με τα ευρωπαϊκά φορτηγά και αυτό δεν οφείλεται απλά στο μεγαλύτερο μήκος των επικαθήμενων αλλά κυρίως στο μεγαλύτερο μήκος του τράκτορα. Εδώ λοιπόν βλέπουμε ότι οι διαφορές στους κανονισμούς δεν προκύπτουν κατά τύχη αλλά υπαγορεύονται από το πώς συντελούνται οι οδικές μεταφορές στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη. Οι ΗΠΑ σαν κράτος έχουν τεράστια έκταση, κατά λίγο μικρότερη από αυτή της Ευρώπης συνολικά, ενώ μερικές πολιτείες, ξεπερνούν το μέγεθος ολόκληρων ευρωπαϊκών κρατών. Το οδικό τους δίκτυο συνίσταται κυρίως από ευθείες και με εξαίρεση τα Απαλάχια Όρη στα ανατολικά και τα Βραχώδη Όρη στα δυτικά, το ανάγλυφο της χώρας είναι στο μεγαλύτερο ποσοστό του, πολύ ήπιο ή εντελώς επίπεδο.

Στην Ευρώπη αντιθέτως, η μορφολογία ποικίλλει και ορισμένες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, έχουν αρκούντως “κατσαρό” ανάγλυφο. Οι δρόμοι είναι σε γενικές γραμμές μικρότεροι και με περισσότερες καμπές συγκριτικά με αυτούς των ΗΠΑ, υπάρχουν πολλές σήραγγες, ενώ σε πολλές περιπτώσεις, απαιτείται η χρήση πορθμείων και ακτοπλοϊκών μέσων, για να ενωθούν οδικώς δύο προορισμοί στον ευρωπαϊκό χάρτη. Οι πόλεις της Ευρώπης έχουν πυκνή πολεοδομική διάταξη, εκτεταμένα κέντρα και μικρές περιαστικές ή βιομηχανικές ζώνες που πολλές φορές εντάσσονται ακόμη και μέσα στον αστικό ιστό. Στις ΗΠΑ, όπου ο χώρος οικιστικής και βιομηχανικής ανάπτυξης είναι τεράστιος, τα πράγματα είναι πιο διαχωρισμένα και πιο ευρύχωρα γενικώς.

Τέλος, σε σχέση με τις οδικές μεταφορές στις ΗΠΑ, τόσο ο όγκος των εμπορευμάτων όσο και το μήκος των δρομολογίων, είναι αμφότερα μικρότερου μεγέθους στην Ευρώπη. Κάτι που συνεπικουρεί σε αυτό, είναι ότι στην Ευρώπη, τα κράτη που είναι περίκλειστα από στεριά είναι πολύ λίγα και υπάρχουν μεγάλα λιμάνια για να εξυπηρετήσουν τις μεταφορές δια θαλάσσης. Στις ΗΠΑ, για να μεταφερθεί κάτι από την δυτική στην ανατολική ακτή χρειάζεται ένα πλοίο να διέλθει από την διώρυγα του Παναμά, ενώ από τον βορρά στο νότο ο μόνος τρόπος είναι ο δρόμος. Οι δε κεντρικές πολιτείες, απέχουν χιλιάδες χιλιόμετρα από θάλασσα και μεγάλα λιμάνια.

Με βάση όλα αυτά τα δεδομένα, γίνεται αντιληπτό ότι πρόκειται για δύο πεδία με διαφορετικές απαιτήσεις. Στην Ευρώπη χρειάζονται –τηρουμένων των αναλογιών- ευέλικτα φορτηγά, για να εκτελούν συχνότερα και μικρότερα δρομολόγια, στις ΗΠΑ από την άλλη, οι αποστάσει είναι τεράστιες και τα δρομολόγια είναι πολύ μεγαλύτερα τόσο σε αριθμό χιλιομέτρων όσο και σε χρόνους. Πέραν λοιπόν των μεγαλύτερων σε χωρητικότητα επικαθήμενων, μεγάλη σημασία δίνεται και στην άνεση του οδηγού, τόσο όταν βρίσκεται στο τιμόνι, όσο και κατά τις στάσεις και για αυτόν τον λόγο έχει επιλεχθεί η διαμμόρφωση του τράκτορα και της καμπίνας με αυτό τον τρόπο.