ADAS στην Ευρώπη: Θέμα ζωής και θανάτου

Από τις 7 Ιουλίου, όλα τα καινούργια αυτοκίνητα διαθέτουν υποχρεωτικά πλέον πιο πλούσιο πακέτο ADAS στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Στόχος, τι άλλο; O περιορισμός των θανάτων και των τραυματισμών στους δρόμους.

του Alessio Lana, Απόδοση: Άκης Τεμπερίδης, Φωτογραφίες: Gabriele Galli

Τα ADAS δεν είναι κάτι καινούργιο, καθώς έχουν μπει εδώ και χρόνια στη ζωή μας. Από αυτόν το μήνα, ωστόσο, κάποια από αυτά έγιναν υποχρεωτικά στην Ευρώπη. Δύο χρόνια πριν, τα Προηγμένα Συστήματα Υποβοήθησης του Οδηγού (Advanced Driver Assistance Systems) είχαν γίνει υποχρεωτικά για τα αυτοκίνητα νέας πιστοποίησης, τα νέα μοντέλα δηλαδή. Πλέον είναι υποχρεωτικά για όλα τα καινούργια αυτοκίνητα που πωλούνται στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό προβλέπει ο κανονισμός UE 2019/2144, ο οποίος θεσπίστηκε προφανώς για τη βελτίωση της οδικής ασφάλειας. Σύμφωνα με τις Βρυξέλλες, χάρη στον νέο Κανονισμό θα εξοικονομηθούν 72,8 δισεκατομμύρια ευρώ, καθώς στόχος εδώ είναι η περαιτέρω μείωση των θανάτων από τους 20.653 που σημειώθηκαν στις χώρες της Ένωσης το 2022. Ο αριθμός αυτός ήταν μάλιστα αυξημένος κατά 4% από το 2021, λόγω της πανδημίας που είχε προηγηθεί. Την ίδια χρονιά, στην Ελλάδα είχαμε 631 νεκρούς, δηλαδή περίπου δύο την ημέρα.

ADAS

Συστήματα όπως το έξυπνο cruise control, η αναγνώριση εμποδίων με την όπισθεν, το αυτόματο φρενάρισμα έκτακτης ανάγκης και η διατήρηση λωρίδας είναι ιδιαίτερα χρήσιμα. Μοναδικό τους μειονέκτημα το κόστος. Η αλήθεια είναι βέβαια ότι υπάρχουν συστήματα που δεν λειτουργούν στην εντέλεια. Είτε λόγω σχεδίασης και προγραμματισμού είτε λόγω της κακής σήμανσης και διαγράμμισης των δρόμων, σε χώρες όπως η δική μας. Όμως δεν παύουν να είναι χρήσιμα, παρά τις αστοχίες τους. Όλα τα ADAS, εξάλλου, βελτιώνονται με το χρόνο, όπως αποδεικνύεται και στις δοκιμές που διεξάγει το «Quattroruote» στην πίστα του Βαϊράνο εδώ και πέντε περίπου χρόνια. Χρειάζεται να περάσουν κάποια χρόνια μέχρι να αποκτήσουμε αλάνθαστα ADAS και βέβαια η περαιτέρω εξέλιξή τους θα επηρεάσει τις τιμές των αυτοκινήτων.

ADAS

Όμως όλο και πιο συχνά το φρενάρισμα έκτακτης ανάγκης γίνεται τη σωστή στιγμή και οι όποιες άστοχες ενεργοποιήσεις του-τα λεγόμενα false positive- είναι πλέον περιορισμένες στο ελάχιστο. Όμως υπάρχουν και άλλα σωτήρια συστήματα, όπως εκείνο που προειδοποιεί τον οδηγό για απόσπαση προσοχής ή εντοπίζει κόπωση στην οδήγηση. Για να μη μιλήσουμε για το alcolock, το οποίο αποτρέπει την εκκίνηση του αυτοκινήτου όταν η αλκολαιμία είναι υψηλή. Για την ώρα, προβλέπεται μόνο η προέγκατάστασή του ως προαιρετικός εξοπλισμός και δεν γνωρίζουμε πότε θα γίνει υποχρεωτικό.

Οι δοκιμές του «Quattroruote»

Πριν από πέντε χρόνια, το περιοδικό ενέταξε στις δοκιμές του την αξιολόγηση συστημάτων ADAS, όπως του αυτόματου φρεναρίσματος που είναι πλέον υποχρεωτικό στην Ευρώπη από τις 7 Ιουλίου. Στις συγκεκριμένες δοκιμές στην πίστα, χρησιμοποιείται το UFO, ένα ομοίωμα αυτοκινήτου, το οποίο τοποθετείται πάνω σε ειδική βάση.

Αυτόματο φρενάρισμα

Τι είναι; Το αυτοκίνητο φρενάρει αυτόματα όταν αναγνωρίσει πιθανότητα μετωπικής σύγκρουσης.
Τι προσφέρει; Περιορίζει τους κινδύνους σύγκρουσης με άλλα οχήματα ή παράσυρσης πεζών και άλλων ευαίσθητων χρηστών του δρόμου. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Bosch, το συγκεκριμένο σύστημα επιτυγχάνει μείωση των συγκρούσεων σε ποσοστό που ξεπερνά το 70%.
Πως λειτουργεί; Τα «μάτια» του συστήματος είναι η μπροστινή κάμερα και ο αισθητήρας ραντάρ, τα οποία εποπτεύουν συνεχώς οτιδήποτε βρίσκεται μπροστά από το όχημα. Αν αναγνωρίσουν ότι η απόσταση από ένα εμπόδιο (όχημα, πεζό ή ποδηλάτη) είναι πολύ μικρή σε σχέση με τη στιγμιαία ταχύτητα, προειδοποιούν τον οδηγό με οπτικά και ηχητικά σήματα. Αν εκείνος δεν αντιδράσει, το σύστημα φρενάρει εντελώς αυτόνομα το αυτοκίνητο, επιβραδύνοντας ή ακόμη και ακινητοποιώντας το πλήρως.
Απενεργοποιείται; Ναι, από το μενού ρυθμίσεων, όμως αυτό δεν είναι θεμιτό. Σε κάποιες περιπτώσεις, ο οδηγός μπορεί να ρυθμίσει το κατώφλι ενεργοποίησης των προειδοποιήσεων και μόνο εκείνων. Γενικώς, το σύστημα λειτουργεί χωρίς να ενοχλεί τον οδηγό, ειδικά αν έχει ρυθμιστεί κατάλληλα, και εγγυάται την ασφάλεια του αυτοκινήτου σε όλες τις συνθήκες, ιδιαίτερα δε μέσα στην πόλη.

Διατήρηση λωρίδας

Τι είναι; Ανάλογα με τον κατασκευαστή έχει διαφορετικά ονόματα. Σύστημα που εποπτεύει και διορθώνει ενεργά την τροχιά του οχήματος, όταν εκείνο προσεγγίζει τη διαγράμμιση της λωρίδας.
Τι προσφέρει; Διατηρεί το αυτοκίνητο στο εσωτερικό της λωρίδας, αποκλείοντας παρεκτροπές και εισβολές στις διπλανές λωρίδες, κάτι που συνιστά μία από τις βασικότερες αιτίες ατυχήματος.
Πως λειτουργεί; Μία κάμερα είναι πάντα η καρδιά του συστήματος, συνήθως τοποθετημένη μπροστά από τον κεντρικό καθρέπτη, η οποία εποπτεύει τη διαγράμμιση μπροστά από το όχημα και τη σχετική θέση του αυτοκινήτου στη λωρίδα. Αν η απόσταση του αυτοκινήτου πέσει κάτω από ένα προκαθορισμένο όριο, το σύστημα επενεργεί στο τιμόνι, επαναφέροντάς το στην τροχιά του.
Απενεργοποιείται; Παρά τη χρησιμότητά του, το σύστημα είναι από τα πιο «μισητά» ADAS για τους οδηγούς. Αν κάποιος δεν είναι ιδιαίτερα ακριβής στη χάραξη της τροχιάς του μέσα σε μία λωρίδα, δέχεται συνεχείς προειδοποιήσεις και διορθώσεις, γι’ αυτό και πολλοί προτιμούν να το απενεργοποιούν. Σε κάποια αυτοκίνητα αυτό γίνεται από έναν φυσικό διακόπτη, ο οποίος επιτρέπει την άμεση απενεργοποίηση του συστήματος. Σε άλλα χρειάζεται να πλοηγηθείς στο ανάλογο μενού του infotainment, κάτι που επίσης δεν είναι και τόσο ασφαλές ενώ οδηγείς.

Έλεγχος με την όπισθεν

Τι είναι; Σύστημα προειδοποίησης του οδηγού και σε κάποιες περιπτώσεις ακινητοποίησης του αυτοκινήτου, στην περίπτωση που από πίσω περνά κάποιο όχημα ή πεζός.
Τι προσφέρει; Σύμφωνα με την Ε.Ε., το σύστημα διευρύνει την όραση του οδηγού προς τα πίσω, επιτρέποντάς του να δει (μέσα από τις κάμερες) ή να ακούσει (χάρη στους αισθητήρες) την ύπαρξη οχημάτων ή προσώπων που θα μπορούσαν να παρασυρθούν από το αυτοκίνητο.
Πως λειτουργεί; Ο Κανονισμός στην προκειμένη περίπτωση είναι ιδιαίτερα γενικόλογος αναφορικά με τα συστήματα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την επίτευξη του στόχου. Στο πλαίσιο της λεγόμενης «τεχνολογικής ουδετερότητας», η Ε.Ε. επιτρέπει στους κατασκευαστές να επιλέξουν εκείνοι τις λύσεις που θεωρούν κατάλληλες. Μέχρι σήμερα, η αυτοκινητοβιομηχανία προτιμά πίσω κάμερες, αισθητήρες και το συνδυασμό τους. Σε κάθε περίπτωση, το σύστημα αναγνωρίζει διερχόμενα πρόσωπα και αντικείμενα και επιστρατεύει ηχητικά και οπτικά σήματα. Σε κάποια μοντέλα μόνο, όπως είπαμε, το αυτοκίνητο μπορεί να φρενάρει αυτόνομα ώστε να αποφύγει την πρόσκρουση.
Απενεργοποιείται; Ναι, από ειδικό διακόπτη ή από το μενού ρυθμίσεων του infotainment.

Alcolock

Τι είναι; Αποκλείει την εκκίνηση του κινητήρα όταν μετρήσει υψηλή περιεκτικότητα αλκοόλ στο αίμα του οδηγού. Για την ώρα, η Ε.Ε. προβλέπει μόνο την προεγκατάσταση του συστήματος.
Τι προσφέρει; Μπορεί να αποτρέψει την οδήγηση σε κατάσταση μέθης, εφόσον ο οδηγός δεν εξαπατήσει το σύστημα.
Πως λειτουργεί; Ο οδηγός υποχρεούται να φυσήξει σε ένα στόμιο, όπως και στα αλκοτέστ, πριν βάλει μπροστά τον κινητήρα. Η συσκευή είναι συνδεδεμένη με την κεντρική μονάδα ελέγχου και δεν επιτρέπει την εκκίνησή του όταν διαγνώσει υψηλά επίπεδα αλκολαιμίας. Για να εκκινήσει ο κινητήρας πρέπει να προηγηθεί δεύτερη μέτρηση με αρνητικό αποτέλεσμα.
Απενεργοποιείται; Όχι. Ο νέος κώδικας, μάλιστα, έχει στόχο να καταστήσει υποχρεωτική τη χρήση του Alcolock για οδηγούς που έχουν ήδη έχουν βρεθεί να οδηγούν σε κατάσταση μέθης και τους έχει αφαιρεθεί το δίπλωμα.

Παρακολούθηση οδηγού

Τι είναι; Σύστημα προειδοποίησης έλλειψης προσοχής ή κόπωσης, που προκύπτει από τον τρόπο οδήγησης και τη συγκέντρωση του οδηγού στο δρόμο. Η παρακολούθηση επικεντρώνεται κυρίως στο βλέμμα και μεταδίδει ηχητικά σήματα κάθε φορά που οδηγός δεν έχει στραμμένα τα μάτια του στο δρόμο.
Τι προσφέρει; Στην Ιταλία, τουλάχιστον, ένα στα τέσσερα τροχαία ατυχήματα οφείλεται πλέον στη χρήση κινητού και το 22% σε στιγμιαία ύπνωση του οδηγού. Τα συστήματα αυτά παρακολουθούν το επίπεδο συγκέντρωσης και την πιθανή απόσπαση προσοχής του οδηγού, δύο στοιχεία που δείχνουν το ίδιο πράγμα, όμως δεν είναι.
Πως λειτουργεί; Οι αισθητήρες του οχήματος και μία κάμερα στραμμένη προς την καμπίνα (στα πιο ακριβά συστήματα) αναγνωρίζουν την κόπωση του οδηγού ή την απόσπαση της προσοχής του από το δρόμο. Το επιτυγχάνουν ελέγχοντας τις κινήσεις του τιμονιού σε συνάρτηση με το δρόμο, τη θέση των χεριών στο τιμόνι, καθώς και τις κινήσεις του κεφαλιού και των ματιών. Αν αναγνωριστούν σημάδια κόπωσης, το σύστημα προτείνει μία στάση (εικονίδιο κούπας καφέ). Αντίστοιχα, αν εντοπισθούν σημάδια απόσπασης, το σύστημα επαναφέρει τον οδηγό στην τάξη μέσα από ηχητικές και οπτικές προειδοποιήσεις.
Απενεργοποιείται; Ναι, αν και θα ήταν καλύτερο να μην το απενεργοποιούμε. Το συγκεκριμένο ADAS παρεμβαίνει για να βάλει τον οδηγό σε τάξη σε κρίσιμες στιγμές, οπότε η δράση του μπορεί να σώσει μία ζωή σε πραγματικό χρόνο.

Μαύρο κουτί και προειδοποίηση φρεναρίσματος

Τι είναι; Πολλοί γνωρίζουμε το «μαύρο κουτί», τη συσκευή που καταγράφει παραμέτρους της οδήγησης και την οποία απαιτούν διάφορες ασφαλιστικές εταιρίες. Όσο για την προειδοποίηση φρεναρίσματος, ενεργοποιεί τα stop και τα αλάρμ σε περίπτωση απότομης επιβράδυνσης.
Τι προσφέρει; Το «μαύρο κουτί» καταγράφει την ταχύτητα του αυτοκινήτου, την ενεργοποίηση των φρένων και άλλες παραμέτρους του αυτοκινήτου, πριν, κατά τη διάρκεια και μετά από μία σύγκρουση. Η προειδοποίηση φρεναρίσματος απευθύνεται στους οδηγούς που ακολουθούν.
Πως λειτουργεί; Το «μαύρο κουτί» είναι κάτι σαν σκληρός δίσκος, συνδεδεμένος με την κεντρική μονάδα ελέγχου. Η προειδοποίηση φρεναρίσματος ενεργοποιείται αυτόματα σε ταχύτητες άνω των 50 χλμ./ώρα, όταν το αυτοκίνητο επιβραδύνει απότομα ή ενεργοποιείται το ABS.
Απενεργοποιείται; Όχι, κανένα από τα δύο συστήματα δεν απενεργοποιείται και δεν συντρέχει λόγος να το κάνει κανείς αυτό.

ISA – Intelligent Speed Assistant

Τι είναι; Η έξυπνη υποβοήθηση ταχύτητας «διαβάζει» τις πινακίδες του δρόμου -και όχι μόνο των ορίων ταχύτητας- και προειδοποιεί τον οδηγό, όποτε εκείνος παραβιάζει το όριο.
Τι προσφέρει; Είναι ένα είδος υπενθύμισης στον πίνακα οργάνων, το οποίο αποσκοπεί στην προληπτική ασφάλεια, όσο και στην αποφυγή ποινών λόγω υπέρβασης του ορίου.
Πως λειτουργεί; Πρωταγωνιστικό ρόλο παίζει κι εδώ η κάμερα που «διαβάζει» τις πινακίδες και σε πραγματικό χρόνο στέλνει τα δεδομένα στο σύστημα. Εκείνο με τη σειρά του τα διασταυρώνει με εκείνα που υπάρχουν στους χάρτες πλοήγησης. Με αυτόν τον τρόπο ο οδηγός έχει επικαιροποιημένη πληροφόρηση για προσωρινά όρια και φορητές πινακίδες σε έργα. Σε περίπτωση υπέρβασης του ορίου, εμφανίζονται οπτικές και ηχητικές προειδοποιήσεις, όπως το διπλό σινιάλο σε κάθε μεταβολή του ορίου. Σε αρκετά μοντέλα, εφόσον το επιλέξει ο οδηγός, το ISA συνεργάζεται με το ενεργό cruise control, ώστε το αυτοκίνητο να αυξομειώνει την ταχύτητα με βάση τα όρια.
Απενεργοποιείται; Εν μέρει. Η απεικόνιση των ορίων στα όργανα είναι πάντα ενεργή, αλλά οι ηχητικές προειδοποιήσεις μπορούν να απενεργοποιηθούν από το infotainment, με τη λογική ότι η σήμανση δεν είναι πάντα τέλεια, στην Ελλάδα και αλλού. Σε κάθε επανεκκίνηση το σύστημα ενεργοποιείται όμως αυτόματα.