Η τρέχουσα χρονική περίοδος, παρά τις δυσκολίες που τη χαρακτηρίζουν, μπορεί να αποδειχθεί καθοριστική για την επίτευξη του επιδιωκόμενου στόχου διεύρυνσης της ηλεκτροκίνησης των αυτοκινήτων στη χώρα μας, υπό την προϋπόθεση ότι θα εκδηλωθεί περαιτέρω στοχευμένη παρεμβατική πολιτική. Δυσλειτουργίες ή παραλείψεις πρέπει να διορθωθούν και κρίσιμα για την επιδιωκόμενη εξέλιξη θέματα να εντοπισθούν και επιλυθούν έγκαιρα πριν προκαλέσουν ανάσχεση του ρυθμού διάδοσης των ηλεκτρικών αυτοκινήτων
Του Διονύσιου Νέγκα
Η παρούσα κυβέρνηση, ακόμα και πριν από την ανάληψη της ευθύνης διακυβέρνησης της χώρας, δήλωσε την πολιτική βούληση υποστήριξης της διάδοσης της ηλεκτροκίνησης των αυτοκινήτων. Σημαντική προσπάθεια καταβλήθηκε από τότε υποψήφια κυβερνητικά στελέχη για την ενημέρωσή τους στο σύνθετο αυτό γνωστικό πεδίο, για την κατανόηση των απαιτήσεων μιας αποτελεσματικής πολιτικής για την επίτευξη αυτού του στόχου και τέλος για την προετοιμασία των αναγκαίων μέτρων υλοποίησής της. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός, μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, άναψε το πράσινο φως για την εφαρμογή τους.
Τα αποτελέσματα δικαίωσαν την προσπάθεια και μεγάλη υπήρξε η επιτευχθείσα πρόοδος κατά το περασμένο έτος. Όμως, όπως συχνά συμβαίνει, η επιτυχία μιας πολιτικής πρωτοβουλίας μπορεί εύκολα να γκριζάρει με την πάροδο του χρόνου κυρίως από έλλειψη προσαρμογής της στις συνεχώς μεταβαλλόμενες συνθήκες.
Τα πρώτα τέτοια σημάδια έχουν εμφανιστεί και θα πρέπει να αντιμετωπισθούν άμεσα με παρέμβαση των ίδιων εκείνων στελεχών που από την αρχή επιφορτίστηκαν με το συγκεκριμένο έργο. Θα πρέπει να δρομολογηθούν πρόσθετες δράσεις προς την κατεύθυνση ικανοποίησης των λειτουργικών αναγκών των κατόχων ηλεκτρικών αυτοκινήτων με ιδιαίτερη έμφαση στον ταχύ, ομογενοποιημένο και ασφαλή ανεφοδιασμό τους κατά τα ταξίδια τους στην Ελλάδα.
Το πρόγραμμα «Κινούμαι Ηλεκτρικά»
Ξεκινώντας από το πρόγραμμα «Κινούμαι Ηλεκτρικά», αρνητική εξέλιξη αποτέλεσε η μη έγκαιρη ανανέωσή του στην αρχή του χρόνου. Όταν γράφονται αυτές οι γραμμές βρισκόμαστε ήδη στα μέσα Μαΐου και ακόμα δεν έχει ενεργοποιηθεί η πλατφόρμα υποδοχής των αιτήσεων του δεύτερου κύκλου ή οποία, σύμφωνα με τελευταίες πληροφορίες, θα πρέπει να ενεργοποιηθεί μέχρι το τέλος του μήνα. Αυτονόητη φυσικά είναι ή αναδρομικότητα ισχύος του προγράμματος από την αρχή της χρονιάς για την κάλυψη εκείνων που αγόρασαν ηλεκτρικά αυτοκίνητα στο ενδιάμεσο χρονικό διάστημα. Αντίθεση όμως, σε αυτή την αρνητική εξέλιξη, αποτελεί η εξαγγελθείσα είδηση της αύξησης του ποσού επιδότησης η οποία αποτελεί σημαντική βελτίωση του προγράμματος.
Γενικευμένη είναι πάντως η διαπίστωση ότι οι διαδικασίες χορήγησης της επιδότησης διεκπεραιώνονται με εξαιρετικά γραφειοκρατικό τρόπο. Στις πλείστες των περιπτώσεων από την αρχική έγκριση μέχρι την εκταμίευση απαιτούνται έξη ή και περισσότεροι μήνες. Η φημολογούμενη εφαρμογή της δυνατότητας απευθείας εκχώρησης της επιδότησης στον προμηθευτή θα αποτελούσε ίσως σημαντικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση αν και η πρακτική αξία της θα παραμένει αμφισβητήσιμη όσο δεν συντομεύεται ο χρόνος περάτωσης της διαδικασίας. Από την αρχή των συζητήσεων του προγράμματος επιδότησης είχε υποστηριχτεί, από τους γνώστες των θεμάτων της ηλεκτροκίνησης, ότι αυτή πρέπει να μειώνει το αρχικό κόστος του προϊόντος καταβαλλόμενη απευθείας στον προμηθευτή αμέσως μετά την πώληση. Βασική προϋπόθεση για την πλήρη απόδοση ενός προγράμματος επιδότησης είναι η κατά την αγορά απαλλαγή του αγοραστή από την εκταμίευση του αντίστοιχου ποσού, το οποίο άλλωστε εύλογα μπορεί να θεωρηθεί ότι δεν το διαθέτει. Η διαδικασία που ακολουθήθηκε, στον πρώτο κύκλο του προγράμματος, ίσως να επιβλήθηκε από την προέλευση των κονδυλίων που το χρηματοδότησαν. Σε κάθε πάντως περίπτωση, εάν ο δεύτερος κύκλος του προγράμματος χρηματοδοτηθεί από διαφορετικής προέλευσης κονδύλια, ενδείκνυται να επανεξεταστεί η πιθανότητα χορήγησης της επιδότησης απευθείας στον προμηθευτή με την πώληση έτσι ώστε το μέτρο να καταστεί περισσότερο αποδοτικό.
Βασικές απαιτήσεις των αγοραστών e-cars
Ο αγοραστής ενός ηλεκτρικού αυτοκινήτου γνωρίζει πλέον ότι το αυτοκίνητο που θα αγοράσει όχι μόνο δεν υπολείπεται σε τίποτα συγκρινόμενο με ένα αντίστοιχο με θερμικό κινητήρα αλλά αντιθέτως διαθέτει συγκριτικά πολλά πλεονεκτήματα. Γνωρίζει επίσης ότι η ηλεκτρική ενέργεια που το κινεί δεν διατίθεται ακόμα σε πολλά κοινόχρηστα σημεία ανεφοδιασμού, όπως συμβαίνει με τις αντλίες των συμβατικών καυσίμων, όμως σε αντιστάθμισμα είναι διαθέσιμη στο ίδιο του το σπίτι ή στον τόπο εργασίας του. Με βάση τα δεδομένα αυτά θα επιλέξει τους τρόπους με τους οποίους θα εξυπηρετήσει τις ανάγκες ανεφοδιασμού του κατά την καθημερινή χρήση. Αυτονόητο είναι ότι οι κάτοχοι ιδιόκτητων κλειστών ή στεγασμένων χώρων στάθμευσης βρίσκονται σε πλεονεκτική θέση αφού θα μπορούν να κάνουν ανεφοδιασμό κατά τη διάρκεια της νύκτας και μάλιστα με ευνοϊκό τιμολόγιο. Το ίδιο ισχύει και για όσους διαθέτουν τέτοιο χώρο στην εργασία τους αφού θα μπορούν να ανεφοδιάζονται εκεί κατά τον χρόνο που εργάζονται. Οι μη ανήκοντες σε αυτές ή σε παραπλήσιες κατηγορίες θα πρέπει να επιλέξουν κάποια κοινόχρηστα σημεία ανεφοδιασμού τα οποία να τους εξασφαλίζουν τους αναγκαίους ρυθμούς φόρτισης χωρίς όμως να τους υποχρεώνουν σε πρόσθετες μετακινήσεις.
Η πολιτεία προσφέρει υποστήριξη για την επίλυση αυτών των προβλημάτων με πολλούς τρόπους. Ενθαρρύνει και καθοδηγεί αυτοδιοικητικούς φορείς ώστε να δημιουργήσουν κοινόχρηστες θέσεις φόρτισης, επιδοτεί την αγορά συσκευών φόρτισης κατάλληλων για οικιακή ή και επαγγελματική εγκατάσταση, απλοποιεί τις τυπικές διαδικασίες υλοποίησης και αδειοδότησης, ενθαρρύνει φορείς χώρων στάθμευσης ή άλλων επιχειρήσεων να προσφέρουν υπηρεσίες φόρτισης ηλεκτρικών αυτοκινήτων κ.λπ. Η όλη αυτή προσπάθεια, με την πάροδο του χρόνου, τείνει να αμβλύνει σε σημαντικό βαθμό τις δυσκολίες ανεφοδιασμού των ηλεκτρικών αυτοκινήτων όταν κινούνται σε αστικές ή περιαστικές περιοχές. Το γεγονός αυτό άλλωστε αντικατοπτρίζεται και στη σημειούμενη αύξηση των πωλήσεων ηλεκτρικών αυτοκινήτων.
Η εύρυθμη χρήση των ηλεκτρικών αυτοκινήτων συνεπάγεται επίσης και τη διαμόρφωση ειδικού κώδικα συμπεριφοράς των οδηγών και λοιπών χρηστών, ό οποίος να αναγνωρίζει τις ιδιομορφίες της ηλεκτροκίνησης και να σέβεται τις απαιτήσεις της. Επί παραδείγματι δεν πρέπει να καταλαμβάνονται από συμβατικά αυτοκίνητα οι ειδικοί χώροι που προορίζονται για τη στάθμευση και φόρτιση των ηλεκτρικών αυτοκινήτων ούτε να περιορίζονται οι διαθεσιμότητες αυτών των χώρων από την παραμονή των ηλεκτρικών αυτοκινήτων που ολοκλήρωσαν τη φόρτισή τους. Η αναγκαία σηματοδότηση πρέπει να επισημοποιηθεί και κωδικοποιηθεί και ο Κ.Ο.Κ. να περιλάβει όλες τις αναγκαίες προβλέψεις για την τήρηση αυτών των κανόνων. Πέραν αυτού απαιτούνται και διάφορες άλλες παρεμβάσεις νομοθετικής και διοικητικής μορφής έτσι ώστε τελικά να εξασφαλίζεται, στο μέγιστο δυνατό βαθμό, η πλήρης αξιοποίηση των υποδομών υποστήριξης της ηλεκτροκίνησης.
Αναγκαίες είναι επίσης και παρεμβάσεις εκσυγχρονισμού της νομοθεσίας σε ότι αφορά την ηλεκτροκίνηση. Χαρακτηριστική περίπτωση αναχρονισμού αποτελεί η ειδοποίηση που στέλνουν τα ΚΤΕΟ στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα προκειμένου να προσέλθουν για την ανανέωση… της κάρτας καυσαερίων. Ακόμα χειρότερα, οι ασφαλιστικές εταιρείες κατά το έτος 2022 εκδίδουν ασφαλιστήρια για ηλεκτρικά αυτοκίνητα στα οποία αναφέρεται μεν η ισχύς σε «ίππους» αλλά όχι δυστυχώς με την έννοια της παγκοσμίως αναγνωρισμένης μονάδας ισχύος αλλά με εκείνη του αρχαίου στη χώρα μας θεσμού του… «φορολογήσιμου ίππου», υπολογιζόμενου βάσει νομοθεσίας του 1976 σύμφωνα με την οποία ηλεκτροκινητήρας ισχύος 3kW ισούται με ένα «φορολογήσιμο ίππο». Βάσει αυτού του υπολογισμού-παραλογισμού ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο με ηλεκτροκινητήρα 250 kW (340 ίππων) εμφανίζεται στο ασφαλιστήριο να είναι αυτοκίνητο των 83 «ίππων». Σημειωτέον ότι η άδεια κυκλοφορίας του ίδιου αυτοκινήτου αναγράφει την πραγματική ισχύ των 250 kW, δηλαδή των 340 ίππων.
Λειτουργικές απαιτήσεις κατά τη διάρκεια των ταξιδιών
Ενώ έχει ληφθεί επαρκής πρόνοια για τις υποδομές φόρτισης εντός του αστικού και περιαστικού ιστού των πόλεων, τόσο σε επίπεδο τεχνικών προδιαγραφών όσο και επιδότησης, δεν έχουν ληφθεί δυστυχώς επαρκή μέτρα διασφάλισης των ενδεδειγμένων προδιαγραφών των συσκευών επαναφόρτισης ηλεκτρικών αυτοκινήτων κατά μήκος του εθνικού οδικού δικτύου όταν αυτά επιχειρούν να ταξιδέψουν μακράν της έδρας τους. Το θέμα είναι εξαιρετικά σοβαρό και απαιτεί την ενδεδειγμένη και έγκαιρη πολιτική – κυβερνητική παρέμβαση. Δυστυχώς και πάλι, παρά τις προειδοποιήσεις που υπέβαλαν έγκαιρα συλλογικά όργανα με εμπειρία στα θέματα της ηλεκτροκίνησης, αγνοήθηκε η ανάγκη ελεγχόμενης δημιουργίας αυτού του τόσο σημαντικού δικτύου προκειμένου να αποδεσμευτούν τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα από τα προβλήματα του ανεφοδιασμού και να κινηθούν ελεύθερα, με λειτουργικότητα και με ασφάλεια σε ολόκληρη τη χώρα.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της επίδρασης που προκαλεί το κατάλληλο υπεραστικό δίκτυο ταχείας φόρτισης στην ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης αποτελεί το δίκτυο ταχυφορτιστών της Tesla. Όταν οι απανταχού ειδήμονες χαρακτήριζαν το ηλεκτρικό αυτοκίνητο ως ακατάλληλο για μεγάλα ταξίδια, λόγω της περιορισμένης του εμβέλειας σε συνδυασμό με τον βραδύ ρυθμό ανεφοδιασμού του, η Tesla με μια μοναδική σε σχεδιασμό και τόλμη κίνηση εγκατέστησε σε στρατηγικά επιλεγμένα σημεία του οδικού δικτύου των ΗΠΑ σταθμούς εξοπλισμένους με πολλαπλούς ταχυφορτιστές μεγάλης ισχύος. Αποτέλεσμα ήταν ότι τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα της Tesla μπορούσαν πλέον να ταξιδεύουν από την ανατολική στη δυτική ακτή και αντίστροφα σε μικρότερους χρόνους από τα συμβατικά. Φυσικά οι πωλήσεις τους απογειώθηκαν. Σημειωτέον ότι κάτι ανάλογο τείνει να συμβεί και στη χώρα μας στην οποία, εάν δεν ληφθούν μέτρα, διαγράφεται ο κίνδυνος να ταξιδεύουν στο εγγύς μέλλον απαλλαγμένα από προβλήματα ανεφοδιασμού μόνο τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα της Tesla, η οποία εγκαθιστά σε στρατηγικά σημεία τις σωστές υποδομές αλλά αποκλειστικά για τα δικά της αυτοκίνητα.
Στη χώρα μας το θέμα αυτό αφέθηκε στην τύχη του. Διάφορες επιχειρήσεις άρχισαν να εγκαθιστούν, για διαφημιστικούς κυρίως σκοπούς, μεμονωμένους και ακατάλληλους για τη συγκεκριμένη χρήση φορτιστές χρησιμοποιώντας πανσπερμία υλικού και λειτουργικών συστημάτων και τις περισσότερες φορές χωρίς την παραμικρή υποστήριξη από απαραίτητο προσωπικό λειτουργίας.
Η έλλειψη κατευθυντήριων οδηγιών σε συνδυασμό με την απουσία ολοκληρωμένου σχεδίου εθνικής υποδομής τελικά οδήγησε σε μια πραγματικά τραγελαφική κατάσταση. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης βρίθουν από κωμικοτραγικές περιπτώσεις οδηγών που αποπειράθηκαν να ταξιδέψουν στη χώρα μας με ηλεκτρικά αυτοκίνητα και αντιμετώπισαν αναιμικούς φορτιστές των 22 kW ή των 50 kW, φορτιστές που διαφημίζονταν ενώ ακόμα δεν είχαν συνδεθεί στο δίκτυο, άλλους που κανείς από το υπάρχον προσωπικό δεν ήξερε να τους θέσει σε λειτουργία και πολλά άλλα τέτοια ευτράπελα. Πασίγνωστο έγινε τελευταία το σλόγκαν «πως φτάνει κανείς στη Σπάρτη» λόγω των ανεκδιήγητων καταστάσεων που αντιμετώπισε κάτοχος ηλεκτρικού αυτοκινήτου που αποπειράθηκε αυτό το ταξίδι. Αρνητικά για τη λειτουργικότητα των ηλεκτρικών οχημάτων σχόλια εμφανίζονται ήδη στον ειδικό τύπο και πολλοί χρήστες άρχισαν να διατυμπανίζουν την απογοήτευσή τους από την επιλογή τους να αγοράσουν ηλεκτρικό αυτοκίνητο αφού ένα ταξίδι εκτός έδρας αποδεικνύεται όχι μόνο εξαιρετικά χρονοβόρο αλλά και περιπετειώδες.
Πολλαπλοί ταχυφορτιστές στη διάθεση των ηλεκτρικών αυτοκινήτων Tesla
Απαιτείται παρέμβαση για την επιβολή συγκεκριμένων προδιαγραφών τις οποίες να πληρούν όλοι οι σταθμοί επαναφόρτισης που συστήνονται επι του εθνικού οδικού δικτύου. Θα πρέπει να διαθέτουν πολλαπλούς ταχυφορτιστές ισχύος 120 kW και άνω, να καλύπτουν και τις δύο κατευθύνσεις της οδού, να λειτουργούν με πιστωτικές κάρτες, να λειτουργούν αδιάλειπτα υποστηριζόμενοι από εξειδικευμένο προσωπικό και να διαθέτουν σύστημα τηλεφωνικής επικοινωνίας με τους ενδιαφερόμενους τόσο για πληροφορίες όσο και για προγραμματισμό. Οι θέσεις εγκατάστασής τους θα πρέπει να επιλέγονται με κριτήρια διασποράς τέτοια ώστε να καλύπτονται με ασφάλεια οι απαιτήσεις των διαφόρων διαδρομών.
Σε πολλές χώρες της Ευρώπης χορηγούνται σήμερα σημαντικές επιδοτήσεις ή άλλες οικονομικές διευκολύνσεις στους επιχειρηματίες που ενδιαφέρονται να ιδρύσουν τέτοιους σύγχρονους σταθμούς ταχείας φόρτισης στα επιλεγμένα γεωγραφικά σημεία ή πλησίον αυτών. Σε θέσεις για τις οποίες δεν εκδηλώνεται επιχειρηματικό ενδιαφέρον συνήθως ένας δημόσιος φορέας προβαίνει στη δημιουργία του σταθμού και στην οργάνωση της λειτουργίας του.
Πριν από τρία χρόνια, ένα πρώτο σχέδιο βασικού εθνικού δικτύου είχε συνταχθεί από συλλογικό όργανο που από 30ετίας προωθεί την ηλεκτροκίνηση στη χώρα μας και είχε παραδοθεί στη ΔΕΗ όπως και σε άλλους φορείς που ενδιαφέρθηκαν. Φάνηκε τότε ότι διαμόρφωσε και έναν εξαγγελθέντα από τη ΔΕΗ διαγωνισμό προμήθειας ταχυφορτιστών ο οποίος όμως στη συνέχεια κατακερματίστηκε, προφανώς λόγω αντιδράσεων διαφόρων παραγόντων της αγοράς.
Για να γίνει κατανοητό το μέγεθος του προβλήματος που αντιμετωπίζει η ηλεκτροκίνηση στη χώρα μας αρκεί να αναφερθεί ότι ο οδηγός – χρήστης ενός ηλεκτρικού αυτοκινήτου που θα αποφασίσει να κινηθεί μέσα στην επικράτεια όχι μόνο οφείλει να διαθέτει ένα έξυπνο κινητό τηλέφωνο (και να είναι έμπειρος στο χειρισμό του) το οποίο να είναι εφοδιασμένο με καμιά δεκαριά διαφορετικές εφαρμογές για την ενεργοποίηση των πάσης φύσεως και λειτουργικότητας φορτιστών στους οποίους υποχρεωτικά θα προσφύγει κατά το ταξίδι του, όχι μόνο θα πρέπει να συμβουλευθεί διάφορα διαδικτυακά βοηθήματα προκειμένου να του υποδείξουν τις ενδεδειγμένες στάσεις ανεφοδιασμού του έτσι ώστε να μην κινδυνεύσει να ακινητοποιηθεί από έλλειψη ενέργειας, αλλά θα πρέπει τελικά να αποδειχθεί και αρκούντως τυχερός ώστε ο συνήθως μοναδικός φορτιστής που θα τον εξυπηρετήσει να βρίσκεται σε λειτουργία και να μην είναι κατειλημμένος από κάποιο άλλο αυτοκίνητο.
Για να προχωρήσει η ηλεκτροκίνηση στην Ελλάδα θα πρέπει τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα να ταξιδεύουν όπως ακριβώς και τα συμβατικά. Οι σταθμοί ανεφοδιασμού θα πρέπει να διαθέτουν πολλαπλές θέσεις, οι ταχυφορτιστές να εξασφαλίζουν χρόνους ανεφοδιασμού 20 ή και λιγότερων λεπτών για αύξηση της αυτονομίας του αυτοκινήτου κατά 200 χλμ τουλάχιστον, η πληρωμή της ηλεκτρικής ενέργειας να γίνεται με απλές πιστωτικές κάρτες, όπως γίνεται και με τα συμβατικά καύσιμα, οι σταθμοί να βρίσκονται σε πλήρη λειτουργία όλο το 24ωρο επί 365 ημέρες το χρόνο και να υπάρχει πάντα προσωπικό υποστήριξης. Τέλος θα πρέπει να είναι προσβάσιμοι με τηλεφωνικές κλήσεις για πληροφόρηση και προγραμματισμό.
Δύσκολο; Κάθε άλλο! Αρκεί η κατανόηση των αναγκών και η πολιτική βούληση ικανοποίησής τους
