Tα τετράτροχα όνειρα της κάθε γενιάς

Οκτώ γενιές πέρασαν από το 1886 και το πρώτο αυτοκίνητο του Karl Benz και η καθεμιά είχε τα δικά της όνειρα. Εσύ σε ποια γενιά ανήκεις;

Του Nicolò Minerbi Απόδοση: Άκης Τεμπερίδης, Lexartis

Μόλις μπήκαμε στη χρονιά μηδέν μίας γενιάς, η οποία έχει ήδη βαφτιστεί: η Beta. Ωραία. Όμως τι κρύβεται πίσω από αυτήν την ιστορία με τις γενιές X και Z, των baby boomers και των millennial; Εν αρχή ήταν το άλογο. Μετά το τρένο και το αυτοκίνητο. Και βέβαια οι Αμερικανοί. Οι οποίοι εφηύραν το μάρκετινγκ και σαν γκουρού της αγοράς άρχισαν να παίζουν και να φτιάχνουν κανόνες. Γενεές ανθρώπων υπήρχαν πάντα, προφανώς. Όμως μία μέρα κάποιος ξύπνησε με την ιδέα να τις κατατάξει με βάση ιστορικές συγκυρίες και να τις ονομάσει.

Και γιατί όλο αυτό; Επειδή εξυπηρετεί την αγορά. Ένα εργαλείο του «σχεδιάζω, παράγω, πουλάω». Είναι αλήθεια ότι η εκβιομηχάνιση, η οποία έγινε αχαλίνωτη στη συνέχεια, είχε ανάγκη νέες αγορές για να διαθέσει τα προϊόντα της με συνέπεια. Διόλου τυχαία, λοιπόν, η νέα αυτή επανάσταση των γενεών έχει ως απαρχή την περίοδο που εμφανίστηκε ο βασιλιάς των βιομηχανικών προϊόντων, το αυτοκίνητο. Το 1886 κατέθεσε την ευρεσιτεχνία του ο Benz.

ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ ΔΥΟ ΠΟΛΕΜΟΥΣ

Κατά τη διάρκεια της ιστορίας του, ενάμιση αιώνα σχεδόν, το αυτοκίνητο εξελίχθηκε από «άμαξα χωρίς άλογα» σε αυτόνομο robotaxi. Από παιχνίδι για λίγους σε φαινόμενο της μάζας, μέχρι που έγινε αφόρητο στην καθημερινότητα, αλλά πάντα διέξοδος για νυχτερινές αποδράσεις και διακοπές. Και ο κόσμος άλλαζε μαζί του. Το αυτοκίνητο, δηλαδή, άλλαξε τον κόσμο όσο εξελισσόταν και το ίδιο. Στην Ελλάδα το αποκτήσαμε όταν Αμερικανοί και Ευρωπαίοι είχαν ήδη περάσει μία-δύο γενιές μαζί του, όμως και πάλι ήταν το απόλυτο παιδικό όνειρο, στις δεκαετίες του ’60 και του ’70. Ολόκληρες γενιές είχαν το μυαλό τους στην άσφαλτο και αυτό δεν ήταν απαραίτητα κακό.

Στο μεταξύ, το άλογο και η άμαξα είχαν βγει στη σύνταξη. Άχρηστα πλέον και τα δύο στη νέα αυτή μηχανοκίνητη ζωή. Και φίλος του ανθρώπου –και των social media πιο πρόσφατα– έγιναν ο σκύλος και η γάτα. Το αυτοκίνητο –θηλυκού γένους για τους Λατίνους, ουδέτερου για εμάς– δεν άνοιξε απλά νέους δρόμους, αλλά έσβησε από το συλλογικό υποσυνείδητο την εποχή πριν από αυτό. Αν και εξακολουθεί να λειτουργεί με όρους ιππήλατων αμαξών του 19ου αιώνα: berlina, torpedo και scuderia (στάβλος στα Ιταλικά). Ακόμη και άλογα που περιγράφουν τη δύναμή του, κι ας είναι πλέον ηλεκτρικό. Σύμβολο δύναμης το ίδιο, όχι απλά τετράτροχο αλλά και δικέφαλο. Ένα σύμβολο κοινωνικού στάτους, οικονομικής επιφάνειας, πολιτισμού, έως και εθνικισμού. Οι δύο πρώτες γενιές που το υποδέχτηκαν, η λεγόμενη «χαμένη» και ακολούθως η «μεγαλύτερη γενιά», χαμένες στη μετάφραση αμφότερες, έπρεπε να συνηθίσουν ότι Scuderia Ferrari δεν σήμαινε «στάβλος του Ferrari», αλλά μία αγωνιστική ομάδα. Κι ενώ ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος έδειξε σε όλους τις ανατριχιαστικές δυνατότητες της μηχανικής, ο δεύτερος έκανε τον κόσμο να την αποδεχτεί. Έστω να την ονειρευτεί η πλειοψηφία του.

Και η μεταπολεμική γενιά του boom έγινε η γενιά του βρουμ. Η Ιουλιέτα –ο έρωτας του Ρωμαίου– που δεν περίμενε πλέον τον αγαπημένο της στο μπαλκόνι, αλλά ήταν παρκαρισμένη κάτω από το σπίτι του. Κι ενώ για τις πρώτες γενιές το αυτοκίνητο πήγαινε πακέτο με σοφέρ, οι επόμενες έμαθαν να το οδηγούν. Έτσι, το τιμόνι έγινε σύμβολο ελευθερίας και φυγής, όχι μόνο για τον δρόμο, αλλά και την πίστα. Και το 1948 γεννήθηκε ένα άθλημα, η Formula 1, που κανένας δεν μπορούσε να προβλέψει ότι μια μέρα θα είχε παγκόσμια απήχηση, όση και το ποδόσφαιρο.

ΑΠΟ ΣΥΜΒΟΛΟ, ΑΞΕΣΟΥΑΡ

Όσο περνούσαν τα χρόνια, οι «πολεμικές» δραστηριότητες του αυτοκινήτου άρχισαν να επεκτείνονται. Οι δρόμοι, ασφάλτινοι ή χωμάτινοι, ήταν ατελείωτοι, ακόμη και σε χώρες ανεξερεύνητες και σε ερήμους απάτητες. Τα ράλλυ ξεκίνησαν κάπου στην Ιταλία (βλ. 1000 Miglia) και έφτασαν να διασχίζουν τη σαβάνα της Κένυας και τις ερήμους της Μαυριτανίας, της Χιλής ή της Σαουδικής Αραβίας. Και ξέρετε γιατί είχαν τόση επιτυχία; Επειδή μετέτρεψαν σε πολεμικά όπλα αυτοκίνητα της διπλανής πιλοτής, όπως το Mini, η Lancia Fulvia ή το Fiat 131. Και μία ολόκληρη γενιά κολλούσε αυτοκόλλητα και φορούσε προβολείς στα δικά της.

Τη δεκαετία του ’70 το αυτοκίνητο χάνει τη «φωνή» του, καθώς οι επιβάτες προτιμούν ν’ ακούν το ραδιόφωνο. Μετά, ο ψεκασμός, το ABS και η ηλεκτρονική διαχείριση. Και από τη στιγμή που οι κινητήρες έπαψαν να ακούγονται όπως πριν, να καίνε λάδια και να κολλούν, οι σχεδιαστές μπορούσαν να επικεντρωθούν σε άλλα πράγματα, όπως η αεροδυναμική, η εργονομία και η πολυτέλεια. Το αυτοκίνητο που κάποτε ήταν προνόμιο για λίγους, μετά εργαλείο δουλειάς, έγινε απόλαυση για όλους.

Από berlina έβγαλε «καμπούρα» και μετά ψήλωσε κι έγινε «εργαλείο για σπορ». SUV, το αυτοκίνητο-παγωτό: σκληρό απ’ έξω, μαλακό από μέσα. Με όψη τετρακίνητου, αλλά συχνά δικίνητο. Τα ράσα δεν κάνουν τον παπά δηλαδή. Και πιο πρόσφατα προέκυψαν η ψηφιοποίηση και η ηλεκτροκίνηση. Μαζί και η ημιαυτόνομη οδήγηση σε μία παγκοσμιοποιημένη αγορά που απευθύνεται σε όλους και δεν ικανοποιεί κανέναν ουσιαστικά. Κι εκεί προκύπτουν τα restomod, που υμνούν τις χαμένες απολαύσεις, αλλά δεν παύουν να είναι placebo ρομαντικών εποχών που πέρασαν ανεπιστρεπτί.

Φτάσαμε έτσι στη γενιά Beta, τα παιδιά των Millennial, η οποία μπορεί να είναι η πρώτη χωρίς δικό της αυτοκίνητο. Δυστοπία; Όχι. Απλά, όπως τόσες άλλες μηχανές πριν από αυτό, από τη γραφομηχανή, τη φωτογραφική ή τη μηχανή προβολής, το αυτοκίνητο ίσως να μην είναι απαραίτητο σε έναν κόσμο τόσο εικονικό πλέον. Ίσως να μετατρέπεται σιγά-σιγά σε ένα επαναφορτιζόμενο, ηλεκτρονικό αξεσουάρ που θα πηγαίνει πακέτο με το smartphone που φέρει το ίδιο ακριβώς λογότυπο.

1883-1900

ΧΑΜΕΝΗ ΓΕΝΙΑ

1 Alfa Romeo 6C

2 Bugatti Tipo 35

3 Lancia Lambda

Πώς να μην είναι χαμένη αυτή η γενιά; Ξεκίνησε με άλογα και άμαξες και κατέληξε με μηχανικά τέρατα, παρά χρηστικά αυτοκίνητα. Διάβασε για την Itala που κέρδισε τον αγώνα Πεκίνο-Παρίσι και είδε ταινίες με τις βολίδες της Bugatti και της Alfa Romeo στα πρώτα Grand Prix. Όμως άρχισε να ονειρεύεται μία ζωή πίσω από το τιμόνι η γενιά της Belle Époque, χάρη στις Lancia του ομώνυμου Vincenzo.

1901-1927

Η ΜΕΓΑΛΗ ΓΕΝΙΑ

1 Cisitalia 202

2 Lancia Aprilia

3 Isotta Fraschini Tipo 8C

Δεν τους έλειψε τίποτε και προπάντων ο πρώτος στην ιστορία Παγκόσμιος Πόλεμος. Διάβαζαν Hemingway και Fitzerald, έκαναν τα πρώτα τους χιλιόμετρα σε πρωτόγονα Torpedo, ενώ θαύμαζαν τα θηριώδη Isotta Fraschini των πλουσίων. Και ξαφνικά είδαν να περνούν από μπροστά τους φουτουριστικά Cisitalia ή Aprilia.

1928-1945

ΗΣΥΧΗ ΓΕΝΙΑ

1 Ferrari 250 GTO

2 Alfa Romeo Giulietta

3 Jaguar E-Type

Η γενιά που έζησε στο πετσί της τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Και όσα έζησαν από μικροί τα μετέτρεψαν σε φανατισμό για τα πάντα, στο ποδόσφαιρο ή στη Formula 1. Και απέκτησαν καράφλα για καλούς λόγους με τόσα cabrio και spider που κυκλοφόρησαν στα χρόνια τους.

1946-1964

BABY BOOMER

1 Mini Cooper

2 Autobianchi A112 Abarth

3 Lancia Fulvia HF

Η μεταπολεμική γενιά της οικονομικής έκρηξης μεγάλωσε με ψυγείο και αργότερα τηλεόραση στο σπίτι. Ο καταναλωτισμός δημιούργησε μία νέα μπουρζουαζία. Οι ιστορικοί αγώνες αυτοκινήτου τελείωναν, αλλά το πάθος παρέμενε ζωντανό, με τα kart και τα ράλλυ να παίρνουν τη θέση τους. Με πιο καθημερινά εργαλεία, όπως Mini Cooper και Lancia Fulvia HF.

1965-1979

ΓΕΝΙΑ Χ

1 Lancia Delta Integrale

2 Porsche 959

3 Volkswagen Golf GTi

Βενζινο-αίματη γενιά που γνώρισε την πετρελαϊκή κρίση. Τα turbo και τα κλεμμένα ραδιοκασετόφωνα. Παθιασμένη με το τιμόνι και λιγότερο διακριτική από της boomer. Ακόμη κρατά την αφίσα της F40 ή της 959. Και δεν ξεχνά τα πρώτα καυτά hatch, τa Golf και 205 GTi, το Renault 5 Turbo (ναι, το πισωκίνητο), έστω το Uno Turbo. Παρκαρισμένα όλα με στριμμένους τροχούς, για να φαίνονται τα Pirelli P7.

1980-1995

MILLENNIAL

1 Renault Clio Williams

2 Pagani Zonda

3 BMW M3

Ο ηλεκτρονικός ψεκασμός δεν έχει τον χαρακτήρα των καρμπιρατέρ, όμως οι Millennial συνεχίζουν να ονειρεύονται είτε μία Pagani Zonda είτε ένα ταπεινό Clio στην πιο σέξι εκδοχή του (βλ. Williams). Λατρεύουν WRC, χασμουριούνται ενίοτε με F1, αλλά παίζουν μανιωδώς Gran Turismo.

1996-2012

ΓΕΝΙΑ Z

1 Mercedes G-Class

2 Toyota GR Yaris

3 Abarth 500

Με τα κλασικά Mini και VW Beetle να έχουν αποσυρθεί από χρόνια, όσοι γεννήθηκαν σε αυτήν τη μεταβατική περίοδο είναι λογικό να στρέφονται σε ρετρο-φουτουριστικά μοντέλα, όπως το Mini, το 500 και η G-Class. Όσο για την Toyota, επιμένει με οδηγο-κεντρικά μοντέλα όπως το GT86 και κυρίως το GR Yaris, ένας προσομοιωτής WRC που είχαμε να δούμε από την εποχή των STi και Evo.

2013-2024

ALPHA SCREENAGER

1 Tesla Model 3

2 Xiaomi SU7

3 Hyundai Ioniq 5 N

Τα σημερινά δωδεκάχρονα βλέπουν τους γονείς τους να αγοράζουν αυτοκίνητα-ηλεκτρονικά gadget. Άραγε, θα ονειρεύονται τίποτε ηλεκτρικά όταν πάρουν δίπλωμα; Υποθέτουμε σπορ σαν κι αυτά τα τρία…

2025-2038

BETA

Η πρώτη γενιά που θα σκέφτεται με το μυαλό μίας άλλης, Τεχνητής Νοημοσύνης και θα πρέπει να την εκμεταλλευτεί. Το μέλλον είναι μπροστά μας για να το εφεύρουμε. Το αν θα οδηγούν τα σημερινά νεογέννητα, άγνωστο. Ίσως μάλιστα να ταξιδεύουν χωρίς να βγουν καν από το σπίτι.