Στο μικροσκόπιο των Αρχών θα μπουν χιλιάδες γέφυρες σε όλη τη χώρα. Η τραγωδία των Τεμπών και ο έγκαιρος εντοπισμός των προβλημάτων στην επιβλητική υψηλή γέφυρα Σερβίων Κοζάνης, έχουν στρέψει τα φώτα της δημοσιότητας στις υποδομές και την αναγκαιότητα συντήρησής τους.
Στην Ελλάδα, εκτιμάται ότι 2.500-3.000 γέφυρες και τεχνικά έργα μήκους άνω των έξι μέτρων εξυπηρετούν τη λειτουργία του σύγχρονου δικτύου αυτοκινητόδρομων (ΠΑΘΕ, ΒΟΑΚ, ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ, ΑΤΤΙΚΗ ΟΔΟΣ, ΜΟΡΕΑΣ, ΟΛΥΜΠΙΑ ΟΔΟΣ, ΙΟΝΙΑ ΟΔΟΣ). Η πλειονότητα των συγκεκριμένων γεφυρών και τεχνικών έργων μελετήθηκε και κατασκευάσθηκε τα τελευταία 25 χρόνια ακολουθώντας τις πιο σύγχρονες προδιαγραφές και κανονισμούς.
Ανθεκτικά…
«Η θεώρηση του σεισμού σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις, οδήγησε στην κατασκευή βάθρων, ακροβάθρων, εφεδράνων, δηλαδή κύριων δομικών μελών, με διαστάσεις και οπλισμό, που αντέχουν με ασφάλεια πολλαπλάσια φορτία από αυτά που καθημερινά ασκούνται κατά τη λειτουργία τους (φορτία κυκλοφορίας κ.ά.). Επιπλέον, ο συντηρητικός εν γένει σχεδιασμός των ανωδομών (χαμηλός βαθμός αξιοποίησης προέντασης, χρήση καλωδίων προέντασης μεγαλύτερης πλαστιμότητας) σε συνδυασμό με τους γενικώς χαμηλούς κυκλοφοριακούς φόρτους, είναι παράγοντες που προσθέτουν στη διαθέσιμη επάρκεια και ασφάλειά τους», τόνισε στον «Ε.Τ.», ο υπεύθυνος ελέγχου και συντήρησης τεχνικών έργων της «Εγνατία Οδός Α.Ε.» και πολιτικός μηχανικός, δρ Παναγιώτης Πανέτσος. Ωστόσο, περίπου το 10% αυτών των γεφυρών και τεχνικών έργων μελετήθηκε και κατασκευάσθηκε σε προηγούμενες περιόδους (δεκαετίες ’70 και ’80) και συνεπώς έχει διάγει ένα μεγάλο τμήμα της προσδόκιμης διάρκειας ζωής του, που σημειώνεται ότι εκείνη την εποχή δεν ήταν περισσότερα από 50 χρόνια.
«Ενσωματώθηκαν» στο δίκτυο των νέων αυτοκινητόδρομων μετά από σχολαστικό επιτόπιο και αναλυτικό έλεγχο και συχνά μετά από αποκατάσταση των φθορών τους και δομική ενίσχυση του φορέα τους. «Συμπερασματικά, τόσο η νεαρή ηλικία της μεγάλης πλειονότητας των γεφυρών των ελληνικών αυτοκινητόδρομων όσο και τα έργα αποκατάστασης και ενίσχυσης της μικρής μειονότητας των παλιότερων γεφυρών των τελευταίων, συνηγορούν στην εκτίμηση ότι η σημερινή ασφάλεια και επάρκειά τους είναι δεδομένες ή λαμβάνονται μέτρα για να αποκατασταθούν», πρόσθεσε.
Καμπανάκι
Στο μεταξύ, περισσότερες από 3.000 γέφυρες και τεχνικά έργα υπάρχουν στα παλιά εθνικά και επαρχιακά οδικά δίκτυα, όπου από την κατασκευή τους και έκτοτε δεν υπήρξε μέριμνα ελέγχου και συντήρησής τους. Δεν είναι υπερβολή να σημειωθεί ότι για πολλές από αυτές τις γέφυρες δεν είναι καν γνωστή η θέση τους, η χρονολογία κατασκευής τους, η γεωμετρία τους, ενώ έχουν χαθεί τα κατασκευαστικά σχέδιά τους. Οι περισσότερες από αυτές τις γέφυρες έχουν κατασκευασθεί πριν από 40 - 50 χρόνια, έχουν δηλαδή διανύσει ένα μεγάλο μέρος του θεωρητικού κύκλου ζωής τους, χωρίς να ελεγχθεί ποτέ η κατάστασή τους και χωρίς να εφαρμοσθεί οποιοδήποτε έργο προληπτικής συντήρησής τους.
«Αστοχίες»
Να σημειωθεί ότι πριν ακόμη μία γέφυρα δοθεί στη κυκλοφορία, έχει κατά το σχεδιασμό της γίνει αποδεκτή μία έστω πολύ μικρή πιθανότητα τοπικής αστοχίας μέλους ή μελών της γέφυρας, καθώς είναι κοινωνικοοικονομικά και τεχνικά αδύνατον να αποκλεισθούν κατασκευαστικές αποκλίσεις, απρόβλεπτες φορτίσεις και η υστέρηση των υλικών υπό τη συνεχή καταπόνησή τους σε βάθος χρόνου. «Αν σε αυτά προσθέσουμε τις πιθανές φθορές (οξείδωση, ρηγμάτωση, κ.ά.) που θα προκληθούν στη γέφυρ -λόγω της χρόνιας έκθεσής της στο περιβάλλον- που θα απομειώσουν την αρχική αντοχή της -όσο συχνή και δαπανηρή και να είναι η συντήρηση της γέφυρας- γίνεται κατανοητό ότι δεν είναι καθόλου δύσκολο να αυξηθεί με το χρόνο η πιθανότητα αστοχίας μέλους (μελών) της υπό λειτουργία γέφυρας», είπε ο δρ Πανέτσος.
Για πρώτη φορά επιθεώρηση 108 γεφυρών στην Αττική
Μικροβλάβες που έχουν προκληθεί με το πέρασμα του χρόνου προκύπτουν -σύμφωνα με πληροφορίες του «Ελεύθερου Τύπου»- από τα αρχικά συμπεράσματα των πορισμάτων για τις 108 γέφυρες που επιθεωρήθηκαν από την Περιφέρεια Αττικής. Οι γέφυρες που ελέγχθηκαν είναι κατασκευασμένες σε διάφορες χρονικές περιόδους, με τις παλαιότερες να εκτιμάται ότι έχουν κατασκευαστεί τη δεκαετία του 1960. Η ηλικία της πλειονότητας των γεφυρών, ωστόσο, είναι άνω των 25-30 ετών.
Στα 108 τεχνικά έργα περιλαμβάνονται άνω διαβάσεις, κάτω διαβάσεις, γέφυρες που φέρουν κεντρικούς οδικούς άξονες, όπως η Εθνική Οδός. Αξίζει να σημειωθεί ότι από την κατασκευή τους δεν φαίνεται να έχει υπάρξει προηγούμενη επιθεώρηση ή κάποιος έλεγχος.
Το μήκος των γεφυρών κυμαίνεται από 10 μέτρα για μικρές κάτω διαβάσεις, με τις συνήθεις να έχουν μήκος από 100 έως 350 μέτρα, ενώ η μεγαλύτερη είναι ο υπερυψωμένος φορέας Κηφισού με μήκος 1.385 μέτρα περίπου.
Οπως σημειώνουν στον «Ε.Τ.» από τη Νέα Μητροπολιτική Αττική Α.Ε., που τρέχει τις επιθεωρήσεις, «η πλειονότητα των τεχνικών είναι από σκυρόδεμα, είτε οπλισμένο είτε προεντεταμένο, ενώ ένας μικρός αριθμός τεχνικών είχε στοιχεία ή αποτελείτο από λιθοδομή. Επίσης, σε κάποιες περιπτώσεις υπάρχουν φορείς ενισχυμένοι με μεταλλικές δοκούς κάτω από το κατάστρωμα». Σύμφωνα με τα όσα επισημαίνουν, «υπάρχουν γέφυρες, οι δύο κλάδοι των οποίων έχουν κατασκευαστεί σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, λόγω επέκτασης του δρόμου που διέρχεται από πάνω τους».
Αποτελέσματα
Σύμφωνα με τα ευρήματα των επιθεωρήσεων και τις προτεινόμενες ενέργειες που έχουν καταγραφεί, συντάχθηκε προμελέτη που αφορά στην εκπόνηση όλων των απαιτούμενων μελετών και επί τόπου ελέγχων, τη συντήρηση - ανακατασκευή των γεφυρών, τον ηλεκτροφωτισμό τους, την ενόργανη παρακολούθησή τους και την αναβάθμιση του επιπέδου ασφάλειάς τους, με προτεινόμενο προϋπολογισμό 89.900.000€ (συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ), η οποία υποβλήθηκε στο αρμόδιο υπουργείο για χρηματοδότηση. Το έργο προτείνεται να ενταχθεί στο Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας.
Σε δεύτερο χρόνο, η Περιφέρεια Αττικής θέλει, με αρχή τον Κηφισό, οι γέφυρες να εξοπλιστούν με ειδικά συστήματα μέτρησης της δομικής απόκρισης, αισθητήρες/οπτικές ίνες που θα μετρούν και θα καταγράφουν τις απαραίτητες πληροφορίες
σε πραγματικό χρόνο με σύγχρονες τεχνολογικές μεθόδους. Οι διαδικασίες αξιολόγησης και ελέγχου θα υλοποιηθούν με χρήση σύγχρονων συστημάτων ενόργανης δομικής παρακολούθησης σε πραγματικό χρόνο.
Μητρώο
Σημειώνεται ότι από τους ελέγχους που διενεργήθηκαν και τα τεχνικά στοιχεία που συλλέχθηκαν θα συνταχθεί μητρώο γεφυρών, στο οποίο θα καταγράφονται στοιχεία για την υφιστάμενη κατάσταση των γεφυρών, τις υφιστάμενες μελέτες, τις προτεινόμενες ενέργειες όσον αφορά στη συντήρηση ή την επισκευή τους, εφόσον απαιτείται.
Οσον αφορά στη διαδικασία, οι βασικές επιθεωρήσεις εκτελούνται με μακροσκοπική παρατήρηση από έμπειρους μηχανικούς. Οι μηχανικοί πραγματοποιούν επιτόπου επίσκεψη σε κάθε γέφυρα και εξετάζουν μακροσκοπικά τα δομικά στοιχεία των γεφυρών και καταγράφουν σύμφωνα με το Εθνικό Εγχειρίδιο Βασικής Επιθεώρησης όλες τις φθορές που μπορούν να παρατηρηθούν διά γυμνού οφθαλμού. Στη συνέχεια συντάσσουν τεχνική έκθεση για κάθε γέφυρα, όπου παρουσιάζονται οι φθορές που παρατηρήθηκαν και προτείνονται οι απαιτούμενες ενέργειες για την άρση αυτών.
