8+1 αυτοκινητιστικές έννοιες που αποτελούν άγνωστες λέξεις για τους νέους

Η εκδίκηση των boomers: Ποια είναι μερικά από τα πιο γνωστά και σχετιζόμενα με το αυτοκίνητο στοιχεία του παρελθόντος που οι σημερινοι νέοι δεν γνωρίζουν;

Xάσμα γενεών. Πρέπει να υπάρχει, είναι απόδειξη ότι η κοινωνία και ο κόσμος εξελίσσεται και σε αυτό το τρένο μηχανοδηγοί είναι οι νέοι, ενώ οι πιο παλιές γενιές βρίσκονται στα πίσω βαγόνια ή δεν επιβιβάζονται ποτέ. Έτσι συνέβαινε και έτσι θα συμβαίνει πάντα. Από αυτή την κατάσταση δεν θα μπορούσε να εξαιρείται το αυτοκίνητο, πόσο μάλλον όταν η εξέλιξη που έχει συντελεστεί σε αυτό, είναι ραγδαία, ειδικά τα τελευταία χρόνια. Για μερικούς από εμάς, η αλήθεια είναι ότι πατάμε σε δύο βάρκες, έχοντας βιώσει, γνωρίσει και ακούσει όλα αυτά που ακολουθούν, ενώ παράλληλα είμαστε κοινωνοί και συμμέτοχοι στις νέες εξελίξεις. Για άλλους όμως, πιο νέους, η λίστα που παρατίθεται πιο κάτω αποτελεί ένα αράδιασμα άγνωστων όρων, στοιχείων και καταστάσεων. Πάμε να τα δούμε λοιπόν, με αποστροφή το γνωστό τσιτάτο «για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νεότεροι»

1) Τα καρμπιρατέρ και το τσοκ

Παλιά, πριν τους ηλεκτρονικούς ψεκασμούς και τους αισθητήρες, την τροφοδοσία των κινητήρων την αναλάμβαναν το ή τα καρμπιρατέρ. Ήταν μηχανισμοί, οι οποίοι αναμίγνυαν τον αέρα με την βενζίνη, δημιουργώντας το εκνέφωμα που προοριζόταν για καύση στους κυλίνδρους της μηχανής. Όταν έκανε κρύο, ο κινητήρας δεν μπορούσε να πάρει μπροστά με την standard αναλογία του μίγματος αέρα και βενζίνης που ήταν ρυθμισμένα τα καρμπιρατέρ να παράγουν και εκεί χρειαζόταν η χρήση του τσοκ. Το τσοκ, προέρχεται από το αγγλικό «choke» του οποίου μια ερμηνεία είναι το «στραγγαλίζω» και αυτό δεν είναι τυχαίο, όπως θα δούμε παρακάτω. Ο μηχανισμός του τσοκ, ήταν μια πεταλούδα ή ένα παρέμβυσμα που όταν ενεργοποιείτο, μείωνε την ποσόστωση του αέρα στο καύσιμο μίγμα, κάνοντας το πιο πλούσιο. Ουσιαστικά έκλεινε σε ένα βαθμό την είσοδο του αέρα και κατά μια μεταφορική έννοια «έπνιγε» το καρμπιρατέρ. Συνήθως η έκφραση για την χρήση του μηχανισμού ήταν το «τράβα το τσοκ» και αυτό επίσης δεν είναι τυχαίο αφού η ενεργοποίηση γινόταν χειροκίνητα μέσω λεβιέ ή κουμπιού που ήταν συνδεδεμένο με ντίζα στο καρμπιρατέρ.

2) Οι πλατίνες και το ντιστριμπιτέρ

Εκτός από τα καρμπιρατέρ ακόμη και η ανάφλεξη στα αυτοκίνητα περασμένων εποχών βασιζόταν σε μηχανικές διατάξεις και όχι σε ηλεκτρονικούς εγκέφαλους όπως γίνεται σήμερα. Οι πλατίνες, ήταν ουσιαστικά ένας διακόπτης ο οποίος εφαρμοζόταν σε ένα κύκλωμα υψηλής τάσης. Ο διακόπτης αυτός οδηγούταν από εκκεντροφόρο με τρόπο παρόμοιο με αυτό των βαλβίδων. Όταν ο διακόπτης ήταν κλειστός, δηλαδή το κύκλωμα ολοκληρωμένο, το ρεύμα έρεε στην πρωτεύουσα περιέλιξη ενός πηνίου, ενώ όταν άνοιγε, δηλαδή το κύκλωμα διακοπτόταν, το ρεύμα απελευθερωνόταν μέσω της δευτερεύουσας περιέλιξης του πηνίου και ήταν αρκετά δυνατό για να διατρέξει τα μπουζοκαλώδια και να δημιουργήσει τόξο στην ακίδα των μπουζί. Την διανομή του ρεύματος αυτού προς τους κυλίνδρους ενός κινητήρα, την έκανε το ντιστριμπιτέρ, από το γαλλικό distribiteur, που σημαίνει διανομέας. Ήταν ουσιαστικά μια περιστρεφόμενη ακίδα και στην περιφέρεια του χώρου όπου γύριζε, ήταν τοποθετημένες οι απολήξεις των μπουζοκαλωδίων. Με τον κατάλληλο χρονισμό πλατίνων και ντιστριμπιτέρ, το ρεύμα που παραγόταν, διανεμόταν την κατάλληλή στιγμή και αναλόγως της σειράς ανάφλεξης, στους κυλίνδρους.

3) Τα μηχανικά παράθυρα

Όχι, ο χαρακτηριστικός «βζζζζζζ» ήχος που πλέον συνοδεύει ως ηχητική επένδυση την διαδικασία ανοίγματος και κλεισίματος των παραθύρων ενός αυτοκινήτου, δεν υπήρχε από πάντα. Τα παράθυρα παλιά ανοιγόκλειναν με την ενεργή συμμετοχή του οδηγού ή των επιβατών και με αυτό δεν εννοούμε το πάτημα ενός διακόπτη, έπρεπε να κάνεις λίγη… γυμναστικούλα. Παρά το ότι ο γρύλος των παραθύρων δεν έχει αλλάξει πολύ ως μηχανισμός, σε άλλες εποχές, η ισχύς που απαιτείτο για την ενεργοποίηση του παραγόταν από το χέρι με την περιστροφή ενός λεβιέ, θυμίζοντας σε διαδικασία το πασχαλινό γύρισμα της σούβλας, στο πιο γρήγορο βέβαια και αντί για εύγεστη χοληστερίνη, εισέπραττες δροσερό αεράκι ως ανταμοιβή.

4) Το στερεοφωνικό με την κασέτα

Μπορεί τα MP4, το pairing συσκευών και το spotify να αποτελούν άγνωστες λέξεις και διαδικασίες για τους μεγάλους, αλλά μην νομίζετε ότι και οι πιτσιρικάδες θα τα έβγαζαν πέρα με τα ηχητικά συστήματα των αυτοκινήτων που χρησιμοποιούσαν εκείνοι, αν οι εποχές και οι ρόλοι αντιστρέφονταν. Το σύστημα αναπαραγωγής ήχου πριν από πολλά χρόνια ήταν η κασέτα. Θα πείτε μερικοί και ο δίσκοι βινυλίου, αλλά η εφαρμογή πικάπ σε αυτοκίνητο ήταν αδύνατη καθότι η βελόνα θα έκανε τραμπολίνο όλη την ώρα, χώρια το θέμα μεγέθους και χωροταξίας. Όσοι έχουμε ζήσει εκείνες τις εποχές, θυμόμαστε ότι η απόλυτη αρχή για τον χειρισμό του κασετοφώνου ήταν ο οδηγός. Play list δεν υπήρχε, αν αποφασιζόταν ότι πρέπει να παίξει Καζαντζίδης, θα ακούγαμε όλο το album καθότι ούτε το skip ήταν εύκολο. Έπρεπε να πατηθεί ένα κουμπί με την ένδειξη FF(D ή W) και είπαμε, τις αποφάσεις τις έπαιρνε μόνο ο οδηγός. Το ραδιόφωνο από την άλλη, το οποίο ήταν επίσης αναλογικό, έπαιζε κατά βάση παράσιτα, με κάποιες εκλάμψεις μουσικής γα λίγα δευτερόλεπτα και ο καλός συντονισμός στον σταθμό, απαιτούσε τεχνική και υπομονή, που μόνο Σαολίν μοναχοί μετά από χρόνια εκπαίδευσης μπορούσαν να καταφέρουν.

5) Η ΕΛΠΑ

@modellincentre.gr

Η ΕΛΠΑ ήταν για πολλές δεκαετίες ένα κατ’ αναλογία στα σημερινά δεδομένα, portal, για το αυτοκίνητο. Ξεκίνησε ως Ελληνική Λέσχη Περιηγήσεων και Αυτοκινήτου το 1924 και με τα χρόνια μετατράπηκε σε έναν οργανισμό με πολλές λειτουργίες, πάντα γύρω από το αυτοκίνητο. Αγώνες, κλασικά αυτοκίνητα και επίσημη αντιπρόσωπος της χώρας στο εξωτερικό για την επικοινωνία με αντίστοιχους φορείς και συλλόγους, η ΕΛΠΑ ήταν για δεκαετίες το «εντός εκτός και επί τα αυτά» συνώνυμο για την ωραία πλευρά των τεσσάρων, αλλά ενίοτε και των δύο, τροχών. Για τον περισσότερο κόσμο όμως, η ΕΛΠΑ συνδέθηκε με την οδική βοήθεια, καθότι για ένα μεγάλο χρονικά διάστημα, ήταν η μόνη οργανωμένη και με μεγάλο δίκτυο υπηρεσία αυτού του τύπου στην Ελλάδα. Το «φτου» και τα αναθέματα όταν ένα αυτοκίνητο παρουσίαζε βλάβη, ακολουθούσε πάντα η έκφραση «να πάρουμε / φωνάξουμε την ΕΛΠΑ». Κινητά δεν υπήρχαν τότε βέβαια, οπότε είχε και άλλο «φτου», όταν συνειδητοποιούσε κανείς το περπάτημα που έπρεπε να ρίξει για να φτάσει σε κάποιο τηλέφωνο.

6) Το τιμόνι χωρίς υποβοήθηση

«Νομίζεις ότι το τιμόνι ενός αυτοκινήτου είχε πάντα αυτή την αέρινη και ελαφριά αίσθηση;». Ναι, σε εσένα μιλάω που παρκάρεις άνετα με το ένα χέρι, κρατώντας τον φρέντο καπουτσίνο με στέβια και γάλα αμύγδαλου στο άλλο (κακώς!). Ε όχι λοιπόν, δεν την είχε! Η υποβοήθηση στο τιμόνι είναι κάτι που σήμερα θεωρείται standard αλλά πριν κάποια χρόνια το standard ήταν ότι έπρεπε να την ιδρώσεις την φανέλα για να κουμαντάρεις ένα αυτοκίνητο, ειδικά στους ελιγμούς με μικρές ταχύτητες. Όποιος δεν έχει βιώσει την εμπειρία παρκαρίσματος σε περιορισμένο χώρο, με το τιμόνι να έχει αίσθηση βάνας σε υδροηλεκτρικό φράγμα και τους ανυπόμονους να κορνάρουν και να σε στολίζουν με ωραία επίθετα, δεν ξέρει τι αεροβική άσκηση έχει χάσει. Και ναι, στο σενάριο αυτό θα έκανε και ζέστη. Και ναι, θα έπρεπε να κατεβάσεις το παράθυρο, χειροκίνητα, όπως είδαμε πιο πάνω. Για αυτό τότε δεν πληρώναμε συνδρομές σε γυμναστήρια. Απλά οδηγούσαμε.

7) Ο αναπτήρας και το τασάκι

Το κάπνισμα σκοτώνει. Το να μείνει «χαρμάνης» ένας οδηγός παλαιάς κοπής μέσα στο αυτοκίνητο, ήταν κάτι που μπορούσε να σκοτώσει επίσης. Για αυτό και στον standard εξοπλισμό συμπεριλαμβανόταν αναπτήρας και τασάκι. Πάντα, ακόμα και στις πιο απλές εκδόσεις, τουλάχιστον αυτές που εισάγονταν στην Ελλάδα. Όσοι το ζήσαμε ως παιδιά, θυμόμαστε ότι τα παλιά τα αυτοκίνητα μύριζαν ολόκληρα σαν τασάκι και επίσης θυμόμαστε το έγκαυμα που αποκτήσαμε στο δάχτυλο αγγίζοντας την πυρωμένη άκρη του «πατητού» αναπτήρα. Δεν είχαμε gaming κονσόλες τότε, με ότι βρίσκαμε παίζαμε. Το ειρωνικό είναι πως στις μέρες μας μερικά αυτοκίνητα μυρίζουν μυρτίλο, καβουρντισμένο μακαντέμια, μπισκότο και φρούτα του δάσους και αυτό οφείλεται επίσης σε τσιγάρο, αλλά ηλεκτρονικό.

8) Το «μπαμπά μην τρέχεις» και το κομπολόι στον καθρέφτη

@nostalgiacollecting.gr

Μπορεί να γραφτεί ολόκληρο βιβλίο για την αισθητική στην διακόσμηση των ΙΧ του παρελθόντος. Σεμεδάκια, λούτρινα και κεντητά μαξιλάρια στην εταζέρα και ένα σωρό ακόμα cult πράγματα που έχουν αφήσει εποχή. Δύο στοιχεία ήταν πιο διαδεδομένα πάντως. Το ένα ήταν αυτό το πλαίσιο – αυτοκόλλητο με την επιγραφή «μπαμπά μην τρέχεις» που έφερε μια ή δύο (δεν ξέρουμε αν υπήρχε έκδοση για πολύτεκνους) κορνίζες όπου φιλοξενούνταν οι φωτογραφίες των τέκνων του οδηγού. Σημαντικό μήνυμα, αλλά οι σημερινοί νέοι θα το χαρακτήριζαν cringe. Να ακόμα μια λέξη που ίσως είναι άγνωστοι στους μεγαλύτερους λοιπόν. Το δεύτερο διαδεδομένο στοιχείο ήταν το κρεμασμένο κομπολόι στον εσωτερικό καθρέπτη του αυτοκινήτου, το οποίο είχε πάντα κίτρινές χάντρες. Αυτό δεν αποτελούσε συνειδητή και συλλογική χρωματική επιλογή, ούτε και επένδυαν όλοι σε ακριβά κομπολόγια με χάντρες από κεχριμπάρι, απλά ήταν κάτι που προέκυπτε από την συνεχή έκθεση στον ήλιο, η οποία προκαλούσε πολυμερισμό και ξεθώριασμα των πλαστικών χαντρών.

9) Τα σουβλάκια στον Ισθμό και ο Λεβέντης

Τα παλιά τα χρόνια δεν υπήρχαν παρακάμψεις και σύγχρονα τμήματα στους αυτοκινητόδρομους, δεν υπήρχε Ιονία και Εγνατία και Ολυμπία οδός, ο δρόμος ήταν ένας. Όλη η κίνηση στην ηπειρωτική περιοχή της χώρας συντελούταν μέσα από ένα βασικό οδικό κορμό ο οποίος οριζόταν από την Αθηνών – Θεσσαλονίκης και από την Αθηνών – Κορίνθου. Δεν είχαν καμία σχέση με αυτό που είναι σήμερα, τα ταξίδια ακόμα και σε κοντινούς προορισμούς διαρκούσαν ώρες και οι πολλές ώρες απαιτούσαν στάσεις, ξεμούδιασμα, ανασύνταξη και -επειδή στην Ελλάδα είμαστε- «κάτι να φάμε». Δύο ήταν λοιπόν τα σημεία που έχουν αφήσει εποχή. Για τους κατευθυνόμενους προς Πελοπόννησο, Δυτική Ελλάδα, Ήπειρο και Ιόνια νησιά, εκεί κάπου στους Άγιους Θεοδώρους, ο ουρανός σκοτείνιαζε λίγο. Δεν ήταν από τα διυλιστήρια, ήταν από την κάπνα που ανέδυαν εκατοντάδες θράκες που έψηναν. Τι έψηναν; Καλαμάκια για τους Αθηναίους, σουβλάκια για τους Θεσσαλονικείς. Βλέπετε κρατάμε ίσες αποστάσεις, δεν παίρνουμε θέση. Όπως και να έχει, στον Ισθμό δεν συντελούνταν απλά στάσεις, ήταν κάτι σαν προσκύνημα, μια τελετουργική διαδικασία κάθαρσης με τσίκνα, πριν συνεχίσεις το ταξίδι σε μερικούς από τους πιο δύσκολους και επικίνδυνους δρόμους της χώρας εκείνη την εποχή. Για όσους τώρα κατευθύνονταν προς τα βόρεια, στο ύψος του Αγίου Κωνσταντίνου ήταν το πιο φημισμένο rest area για τους οδηγούς, ο περίφημος Λεβέντης. Ξενοδοχείο αλλά κυρίως καφετέρια, εστιατόριο, παντοπωλείο, παιδική χαρά και σίγουρα και άλλα που μας διαφεύγουν, ο Λέβεντης έχει αφήσει την δική του ιστορία αποτελώντας το έτερο, διαμετρικά αντίθετο του Ισθμού hot spot για τους για τους ταξιδιώτες άλλων εποχών. Αμφότερα τα σημεία είχαν την ίδια μοίρα, αφού με την κατασκευή των παρακαμπτήριων διαδρομών η κίνηση μειώθηκε δραματικά, οδηγώντας στην παρακμή τους.